Trishashtishalakapurushcharitammahakavyam Parva 5 6 7

SR No.: 001457
Original Sutra Author: Hemchandracharya
Author: Ramnikvijay Gani
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad
Publication Year: 2001
Total Pages: 338
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & Story
File Size: 9 MB

Page 26

प्रथमः सर्गः)
त्रिषष्टिशलाकापुरुषचरितम् । खुरैरथ विषाणाभ्यामिन्द्रनीलमयैरिव । नीलोत्पलविलासिभ्यां लोचनाभ्यां विराजितम् ॥२४५॥ पीतधातुमिवोज्झन्तं देहभासाऽतिपीतया । मण्डयन्तं नभ: फालैः पादपातैश्च भूतलम् ॥२४६॥ दृष्ट्वा सुतारादेवी तमिति भर्तारमब्रवीत् । असौ क्रीडनकं मे स्यात् स्वामिन्नानीयतां मृगः ॥२४७||त्रिभिर्विशेषकम्।। इत्युक्तः कान्तया राजाऽन्वधावत तमेणकम् । विश्लिष्टं वाहनमिव वायोर्वायुसमस्यदम् ॥२४८।। क्वचिद् वक्र: क्वचिदृजुर्मंग: स सरिदोघवत् । मनागप्यस्खलन् दूरं निनाय जगतीपतिम् ।।२४९।। क्वाऽपि दृश्य: क्वाऽप्यदृश्य: कदाऽप्युल् कदाऽपि खे । स मायादैवतमिव ग्रहीतुं न ह्यशक्यत ॥२५०।। पारंगते श्रीविजयेऽशनिघोषः शनैस्ततः । अभिसृत्याऽहरद् देवीं वनदेवीमिवैकिकाम् ॥२५१।। ततः प्रतारणी विद्या तेनाऽऽयुक्ता दुरात्मना । सुतारीभूय पूच्चक्रे दष्टाऽहं कुक्कुटाहिना ॥२५२॥ तच्छ्रुत्वा हरिणं मुक्त्वा ववले स इलापतिः । अभियोगो हि योगाय क्षेमे सति विश्चिताम् ।।२५३।। भूमौ च लठितां दृष्ट्वा तां नि:सेहंशरीरिकाम् । मणि-मन्त्रौषधिवरैरुपाचारीनरेश्वरः ॥२५४।। प्राग्दृष्टप्रत्ययमपि सर्वमप्यदादिकम् । उपकार: खल इव तस्यामफलतां ययौ ॥२५५॥ निमीलनेत्रनलिना विच्छायवदनच्छवि: । कम्पमानोरुयुगला वेपैमानपयोधरा ॥२५६।। शिथिलीभतसर्वाङ्गोपाङ्गसन्ध्यस्थिबन्धना। नपते: पश्यतोऽप्याश कालधर्ममियाय सा ॥२५७॥युग्मम्।। पैरासुरिव नि:सज्ञ: पैरासुमवलोक्य ताम् । पपात मूर्च्छित: पृथ्व्यां स पृथिवीपतिपुङ्गवः ।।२५८॥ पुनावृत्तचैतन्योऽभिषिक्तश्चन्दनद्रवैः । मूर्धाभिषिक्तमूर्धन्यो विललापैवमुच्चकैः ॥२५९॥ हहा! दैवेन मुषितो नयता त्वां मनोरमे! । त्वद्रूपैरेव हि प्राणैः प्राणितव्यं ममाऽभवत् ॥२६०॥ त्वां विनैष जनः कान्ते! शोकसम्भारभारत: । जीर्णं गृहमिवाऽऽधारस्तम्भहीनं पतिष्यति ॥२६१॥ मबल्लभां लोभयता वल्लभादेशतत्परः । काञ्चनेन कुरङ्गेण वञ्चितोऽस्मि हहा! जडः ॥२६२।। प्रत्यक्षं मे प्रियां दृष्टुं तक्षकोऽपि हि न क्षमः । कुक्कुटाहिस्तु दूरेऽस्तु दैवं हि बलवत् परम् ॥२६३॥ ततोऽनुगन्तुं दयितां त्यजन् प्राणान् हुताशने । ऊनं प्रपूरयाम्यद्य दुर्दैवस्याऽभिसर्पतः ॥२६४॥ तया सह महीनाथ: सद्यो विरचितां चिताम् । अलञ्चक्रे स्वयं धीरो रतिमन्दिरतल्पवत् ॥२६५।। यावज्ज्वलितुमारेभे क्षणादप्याशुशुक्षणिः । तावदाजग्मतुस्तत्र द्वौ विद्याधरपूरुषौ ॥२६६।। अभिमन्त्र्य तयोरेकः सिषेच पयसा चिताम् । प्रतारण्यपि तत्कालं पलायिष्टाऽट्टहासकृत् ॥२६७।। क्व स ज्वलन: उज्ज्वाल:? परासुः प्रेयसी क्व मे? । कृताट्टहासा केयं च? किमिदं दैवनाटकम्? ॥२६८।। इति सञ्चिन्तयन् स्वस्थः पुरःस्थौ तौ च पूरुषो। सौम्याकृती किमिदमित्यपृच्छत् पृथिवीपतिः ॥२६९।। तौ च प्रणम्य राजानमूचतुर्विनयोचितम् । विद्याधरपतेरावां पत्ती अमिततेजसः ॥२७०।। पिता-पुत्रौ च सम्भिन्नश्रोतो-दीपशिखाभिधौ। निर्गतौ स्वेच्छया तीर्थजिनबिम्बानि वन्दितुम् ॥२७१।। अत्राऽऽप॑तद्भ्यामावाभ्यामश्रावि श्रुतिदुःश्रवा । पशूनप्युत्कंर्णयन्ती वागियं करुणाक्षरा ॥२७२॥ हा! श्रीविजय! मत्प्राणनाथ! भूनाथसेवित! । हा! बान्धवाऽमिततेजस्तेजस्तुलितभास्कर! ॥२७३।। हा! वत्स! विजयभद्र! बलभद्रसमौजसा। हा! सर्वदा सन्निहितास्त्रिपृष्ठकुलदेवता:! ॥२७४।। दष्टविद्याधरादस्माद कादिव कुरङ्गिकाम् । इमां सुतारांत्रायध्वं त्रायध्वमविलम्बितम् ॥२७५॥त्रिभिर्विशेषकम्।। १. मृगम् ॥२. वायुतुल्यवेगम् ।। ३. नृपतिम् ।। ४. आकाशे ॥५. दूरे गते मु.॥६. ०वीमिवैककाम् वा.१-२॥७. तेन युक्ता दे. ।। ८. प्रयुक्ता ॥ ९. सुतारारूपं कृत्वा ।। १०. परपराभवः ॥११. विदुषाम् ।। १२. निर्बलशरीरां निस्तेज:शरीरां वा ॥१३. उपचारमकरोत् ॥१४. औषधादिकम् ।। १५. उपचार: ता. मु.॥१६. निमीलन्ती नेत्रे नलिने इव यस्याः सा ।।१७. विगता छाया यस्या: विच्छाया, तादृशी वदनच्छविर्यस्याः सा॥१८. कम्पमानं ऊर्वोर्युगलं यस्याः सा ॥१९. वेपमानौ.पयोधरौ यस्याः सा ॥ २०. शिथिलीभूतानि सर्वाङ्गोपाङ्गसन्ध्यस्थिबन्धनानि यस्याः सा ।। २१. मृत्युमगच्छत् ।। २२. मृत इव ॥२३. गतप्राणाम् ॥२४. मूर्धाभिषिक्तानां राज्ञां मूर्धन्य: मुख्यः ॥२५. त्वमेव मम प्राणा:, तैरेव प्राणैश्च मम जीवनमभवत् ॥२६. द्रष्टुं० खंता. पाता. ॥ २७. सर्पविशेषः, 'तक्षकस्तु लोहिताङ्ग: स्वस्तिकाङ्कितमस्तक:' अभि.चिं. तिर्यक्काण्ड - श्लो.१३०९ ।। २८. वृद्धिं गच्छतः ।। २९. तल्पं शय्या ।। ३०. क्षणादेरा० खंता. ॥३१-३२. अग्निः ।। ३३. प्रज्वलित: ।। ३४. आगच्छद्भ्याम् ।।३५. कर्णदुःश्रवा ।। ३६. उत्कर्णान् कुर्वन्ती ।। ३७. भूपतिसेवितः ।।