________________
1581
विद्रुमछंदनुं उदाहरण : भू-वल्लिं चावयं मणोहवस्स ससि-तुल्लं वयणं,
अंगं चामीअर-प्पहं अहिणव-कमल-दलं नयणं । तीए हीरावलिं व दंत-पंति 'विद्रुमं' अहरं,
पेच्छंताणं पुणो पुणो काण न हवइ मणं विहुरं ॥ १२ 'तेनी कामदेवना धनुष्य जेवी भ्रूलता, चंद्र जेवू वदन, सोनावरणुं अंग, विकसित कमळनी पांखडी जेवां नयन, हीरानी श्रेणी जेवी दंतपंक्ति अने परवाळां जेवो अधरोष्ठ–ए जोनारा कया लोकोतुं मन वारंवार आकुळव्याकुळ न बने ?' मेघ
जेना प्रत्येक चरणमां एक रगण (- - ), अने चार मगण (- - -) होय ते छंदनुं नाम मेघ ।
मेघछंदनुं उदाहरण : 'मेहयं' मच्चंतं गज्जंतं संनद्धं पेच्छंता,
उब्भडेहिं विज्जुज्जोएहिं धोरेहिं मुच्छंता । केअइ-गंधेणोद्दामेसुं मग्गेसुं गच्छंता,
ते कहं जीअंते कंताणं दूरेणं अच्छंता ॥ १३ 'मदमत्त बनी गाजता घेरायला मेघोने जेओ जुए छे, वीजळीना प्रबळ, घोर झबकारथी जेओ मूर्छित बन्या छे, अने केवडानी उग्र सुगंधवाळा रस्ताओ उपर जेओ जई रह्या छे, ए लोको पोतानी प्रियतमाथी दूर रहेतां कई रीते जीवी शके ?' विभ्रम
जेनी प्रत्येक पंक्तिमां एक तगण (-- -), एक रगण ( - - --), एक यगण ( * - -), एक लघु अने एक गुरु होय ते छंदनुं नाम विभ्रम ।
विभ्रमछंदनुं उदाहरण : लायण्ण-'विब्भमं' तरंगंतिहिं, निद्दङ्क-वम्महं जिआवंतिहिं । प्रेमिं प्रियाहिं जे पुलोइज्जइ, ता मत्त-लोइ सग्गु पाविज्जइ ॥ १४
'लावण्यना लीलाविलासनी लहरीओ जे रेलावे छे, दहन थयेला मन्मथने जे पुनर्जीवित करे छे तेवी प्रियतमाओ ज्यारे प्रेमदृष्टिथी जुए छे त्यारे मृत्युलोकमां ज स्वर्गनी प्राप्ति थाय छे ।' नोंध :- मेघ अने विभ्रम छंद बंने वर्णवृत्त होवा छतां तेमनुं निरूपण त्रीजा अध्यायमां नथी कर्यु, कारण के पुरोगामीओए एमनो अपभ्रंश छंदोमा समावेश
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org