________________
[3]
'नीच लोकोना स्नेह, वर्षाऋतुमां गामडामां वहेता वहेळाना वेगनी जेम, आरंभे विपुल पण अंते स्वल्प होय छे ।'
नाभी-निम्ना कुच-तट-तुङ्गा 'जघन-विपुला'थ मध्य-कृशा ।
भ्रू-कुटिलाशय-सरला, च मानसं हरति सा बाला ॥८
'ऊंडी नाभिवाळी, उत्तुंग कुचोवाळी, विपुल जघनवाळी, कृश कटिवाळी, कुटिल भमरवाळी अने सरळ हदयनी ए बाळा चित्त हरी ले छे ।'
शस्त्राभ्यासे रतिवल्लभस्य मन्ये खलूरिका रम्या ।
तव कमलदलाक्षि नितम्ब-भूमिरेषा 'महा-विपला' ॥ ९
'हे कमलदल शां नेत्रवाळी, तारो अतिविपुल आ नितम्बप्रदेश कामदेवना शस्त्राभ्यास माटेर्नु रमणीय चोगान होय एम मने लागे छ ।' चपला
जेमां बीजो अने चोथो चतुष्कल जगण होय ते चपला । तेना त्रण भेद छ। ज्यारे पूर्वार्धमां एवं स्वरूप होय त्यारे आदिचपला के मुखचपला । उत्तरार्धमां होय त्यारे अंतचपला के जघनचपला अने बन्ने अर्धमां होय त्यारे सर्वचपला के महाचपला ।
जे पथ्या होय तेवी मुखचपलानुं उदाहरण :
एकोऽपि बाल-चूतः, शिखोद्गमैरभिनवैर्मनो दहति ।।
एतत् पुनरधिकं सखि, कलकण्ठी तत्र 'मुख-चपला' ॥ १०
'हजी तो कुमळु एवं आ आम्रवृक्ष एकलुं ज, तेना पर फूटेलां कूपलियांने लीधे, मारा मनने दझाडे छे । तेमां वळी आ कलकंठी, बोलका मोंनी कोयल, हे सखी, ए दाहने वधारी रही छे ।'
जेमा पूर्वार्धमां विपुला होय तेवी मुखचपला :
मृदु वाच्य एष नैणाक्षि वल्लभस्ते शठोऽन्य-विवश-मनाः ।
तर्जय परुषैर्वचनैर, 'मुख-चपला'नामयं विषयः ॥ ११
'हे मृगाक्षी, आ तारा शठ वालमनुं चित्त बीजीमां आसक्त होईने, तेने नरम वचन कहेवाथी कशुं नहीं वळे । एने कठोर वचनोथी धमकावजे । वाणीनी चपळता वाळा ज एने पहोंची शके ।'
उत्तरार्धमां विपुला होय तेवी मुखचपला : दयितस्तवानुनीतो, मया सखि त्वां किलानुनेष्यति सः । तं पादानतमालोक्य मा कटु ब्रूहि 'मुख-चपले' ॥ १२
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org