________________
३१
अने सुंदरीओ नवी अंकोडाबंध हांसडीथी प्रसन्न था । (६.१२७)
छसोथी य वधारे संख्यानी रचनाओमां कहेवतोने पण स्थान मळ्युं ज होय । तो एवी थोडीक कहेवतो पण नोंधीए :
माटीथी बनावेला शेरीना यक्षने बेचार फूलनी माळा ज होय । ( ३.३१) सरखावो: 'छाणना देवने कपासियानी आंखो ।'
हमेशां कांई दरमां घो ज न होय (४.२३)
सरखावो : 'बिलि बिलि हुंति न गोहडिय' ('भरहेसर - बाहुबलि - घेर', २. १८) तथा 'बिलि बिलि न गोह नीसरइ, कहिं नीसरइ साप' । मरुभूमिमां कदी वृक्षावलि पांगरे ? ( ४.२३)
एक तो ताव, अने एमां ऊपडी हेडकी । (६.१३४)
'तूटेलो प्रेम सूतरना तांतणाथी संधातो नथी' (१.९२) एवां सुवाक्यो, के रस्ते चालता अने कोईक रूपाळीने टीकीने जोता पतिनी कोईए करेली टकोर 'संभाळ, ऊधईना जेवा वेधक मोंवाळी ('उद्देही - तीक्ष्ण - तुंडा') तारी पत्नी तारी पाछळ ज छे,' (१.९३) अथवा तो अत्यंत कृश थई गयेली विरहिणी बलोयां सरी पडवाने डरे हाथ ऊंचा राखीने चालती होवानुं चित्र (१.१४१) — 'वलयपतन - भयेन ऊर्ध्वकरा'- -आमां हेमचंद्रे अपभ्रंश व्याकरणमां उद्धृत करेला एक उदाहरणनो ज पडघो छे : 'वलयावलि - निवडण - भएण धण उद्धब्भुअ धाई' (८.४४४.३) ( परंतु त्यांनी उत्प्रेक्षा घणी सुंदर छे) ।
आवी हीराकणीओ पण हेमचंद्रनी उदाहरणरूप मुक्तकरचनाओमां ओछी
नथी ।
हेमचंद्रे उदाहरणरूपे रचेलुं एक मुक्तक एवं छे जेने कारणे, आपणी मुक्तकरचनानी परंपराथी जे अजाण होय ते तेमना पर अश्लीलतानो उतावळियो आक्षेप मूकी दे । ए मुक्तक द्वि-अर्थी छे अने तेनो गूढार्थ निःशंक लिंगनिर्देशक छे । ए मुक्तकनो अनुवाद आ प्रमाणे छे :
'एय सरस चोटी वाळा ! मत्र त्राक जेवडी कोश चास न ज पाडी शके, माटे बराबर चास पाडी शके तेवी कोश मने घडी आप, (नहीं तो ) हुं तारी चोटी तोडी नाखीश ने चाडवाथी तने झूडीश' । (३.१)
मराठीमा 'चोट' पुरुषलिंग माटेनो अश्लील शब्द छे । चास पडे तेम कोशथी भोंय खेडवानो इंगितार्थ पण तरत पकडी शकाय तेम छे ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
