________________
चोक्कस सीमा सूचववा) हेमचंद्रे पोते रचीने सवा छसो उपरांत प्राकृत गाथाओ आपी छे । प्रकरणवार तेमनी संख्या आ प्रमाणे छे : १ (१२३), २(९०), ३(५१), ४(४६), ५(५०), ६(१२३), ७(७६), ८(६५), कुल ६३४ । आ उदाहरणोनी रचना माटे हेमचंद्रे लीधेलो बौद्धिक परिश्रम, तेमां व्यक्त थती परंपरागत काव्यसाहित्यनी तेमनी पारंगतता अने स्वभावसहज होय तेवी काव्यनिर्माणशक्ति (जे तेमनी बीजी पण घणी रचनाओमां आपणने पूरेपूरी प्रतीत थाय छे), आ क्षेत्रमा पण हेमचंद्र केटला प्रतिभाशाली हता तेनां द्योतक छे । 'देशीनाममाला'मां शब्दोनी गोठवणी वर्णानुक्रमे अने शब्दनी अक्षरसंख्याना क्रमे करेली छे । अमुक एक गाथामां जे चारपांच (के वधताओछा) देश्य शब्द तेमना अर्थ साथे आप्या होय, ते ज शब्दोना अर्थ जोडीने एक सुसंगत अर्थवाळु अने काव्यना स्पर्शवाळु मुक्तक रचq ए असाधारण विकट काम छ । वर्णानुक्रमे शब्दो आपता शब्दकोशमांथी कोई पण कटारमाथी पासेपासेना चारपांच शब्द लईने (जेमना अर्थो वच्चे घणुंखरूं बादरायण-संबंध ज होवानो) काव्य बनाववानी आ वात थई । शीघ्र रचनाशक्ति, कल्पनाशक्ति, अने परंपरा परतुं प्रभुत्व होय त्यारे ज आवा काममा सफळता मळे । अहीं काव्यरचनानुं लक्ष्य प्रधान नथी । सामग्रीजु जे प्रकार, नियंत्रण छ तेने कारणे केटलीक कृत्रिमता, दूराकृष्टता, कोणी मारीने कूलडं करवानो आयास केटलेक अंशे अनिवार्य होवानुं देखीतुं छे। आश्चर्य ए वातनुं छे के आवी विषम परिस्थितिमां पण हेमचंद्रे ठीकठीक प्रमाणमां कविता सिद्ध करी छे, अने एक समर्थ मुक्तककवि तरीके तेओ आ उदाहरणोमांथी पण प्रगट थाय छे ।
___'देशीनाममाला'नां बधां उदाहरणोनो पहेली वार अनुवाद करवानो एक समर्थ प्रयास सद्गत पंडित बेचरदास दोशीए तेमना 'देशीनाममाला'ना संपादनसंशोधनना पुस्तकमां करेलो छ । पिशेले तो ए उदाहरणोने तद्दन कृत्रिम, आयाससिद्ध अने निकृष्ट कविता तरीके साव उतारी पाडेलां । पंडितजीना प्रयास द्वारा आपणने तेमनी भारे मूल्यवत्ता समजी शकीए छीए । केटलेक स्थळे तेमणे करेलो अर्थ चिंत्य के खामीवाळो छे, परंतु एम थq आवा विकट काममां कोईने माटे पण सहज गणाय । में तेमना अनुवादनो घटतो लाभ लीधो छ । अहीं नमूनारूपे चाळीशेक मुक्तकोनो परिचय आप्यो छे।।
मुक्तकोना विषयो सुभाषितसंग्रहोमां जोवामां आवता विषयोने मळता
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
