Page Text
________________
३१६
श्री हीरसुन्दर' महाकाव्यम्
संसाधकेषु त्रिदिवापवर्ग- मार्गस्य योगेष्विव योगिनेव । 'वीर्यं प्रयुक्तं न मया कथञ्चित्, प्रमादमन्दीकृतमानसेन ॥१४३॥
(१) प्रदायकेषु । स्वायत्तीकारकेष्वित्यर्थः । ( २ ) स्वर्लोकमोक्षमार्गस्य । ( ३ ) यमनियमप्रणिधानाद्यङ्गवत्सु योगेषु-मोक्षप्राप्तिकारणीभूतेषु ध्यानविशेषेषु । ( ४ ) योगभाजेव । (५) पुरुषकारः-सम्यगुद्यमः । ( ६ ) न कृतम् । ( ७ ) गुर्वादिप्रेरणयापि । (८) प्रमत्ततया क्रियानुष्ठानेषु कुण्ठीकृतं चित्तं येन ॥१४३॥
'एतद्येदन्यच्च मयाजि पाप - "मस्मिन्भवेऽन्येषु पुनर्भवेषु ।
'अधर्मिणाऽनर्थ इव ‘त्रिधाऽपि, निन्दामि सम्यक्तदहं समग्रम् | ॥१४४॥ सप्तदशभिः कुलकम् ॥
(१) एतत्पूर्वाधिकारोक्तम् । ( २ ) पुनरितरत् । ( ३ ) मयोपार्जितम् - सञ्चितमाचरितं वा । ( ४ ) अस्मिन्विद्यमाने भवे - जन्मनि । (५) अन्येषु - अतिक्रान्तेषु अनन्तेषु भवेषु । (६) अधर्मवता- पापस्वभावेन पुंसा । (७) अनर्थ: परघातादिः । ( ८ ) त्रिकरणशुद्धया । ( ९ ) जुगुप्सामि । (१०) समस्तमपि ॥ १४४ ॥
'अष्टादशोऽब्रह्मवदंसां तु, स्थानानि यन्याचरितानि पूर्वम् ।
तान्यप्यशेषाणि मृषा 'भवन्तु, क्षणाद्यथा द्यूतकृतां वचांसि ॥१४५॥
( १ ) अष्टादशसङ्ख्याकानि । ( २ ) अब्रह्मसेवनस्थानानि । ( ३ ) पापस्थानकानि । ( ४ ) यानि कृतानि । स्वयं कृतानि परैश्च कारितानि । ( ५ ) प्राक्समये - अस्मात्प्रस्तावात्पूर्वम् । (६) तानि समग्राणि । (७) मिथ्या । ( ८ ) सन्तु । ( ९ ) क्षणमात्रादेव । (१०) दौरोदरिकाना ( णा ) म् । (११) वचनानि ॥ १४५ ॥
'कोपं हृदः 'शल्यमिव प्रहाय, सत्त्वानशेषान्क्षमयामि 'सम्यक् । मर्याऽर्दिताः 'प्रागिह वैरिणेव, क्षाम्यन्तु ते मय्यैनुदीतवैराः ॥१४६॥
१२
( १ ) प्राक्कृतक्रोधम् । (२) हृदयात् । ( ३ ) वैरिणा परमवैरेण केनाऽपि प्रकारेण हृदि निक्षिप्तं शस्त्रं - काष्ठघटितकीलिकाशूकशलाकादिकं वा । (४) मुक्त्वा । (५) जीवान् । (६) सर्वान् । (७) पादयोर्लगित्वा स्वापराधं विनयामि । (८) मनोवाक्कायैः । ( ९ ) पीडिता: । (१०) पूर्वजन्मनि इहभवे वा । ( ११ ) शत्रुणेव । ( १२ ) क्षमां कुर्वन्तु । उपशाम्यन्त्वित्यर्थः । (१३) न प्रकटीकृतविरोधाः । मुक्तविरोधा इत्यर्थः ॥१४६॥
'मैत्री मम 'स्वेष्विव सर्वसत्त्वे - वास्तां 'क्षितिस्वर्बलिवेश्मजेषु । "धर्मोऽजितो 'वैभववन्मया य-स्तं प्रीतचेता 'अनुमोदयामि ॥ १४७॥
1. दुर्गस्य हीमु० ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001449 |
| Book Title | Hirsundaramahakavyam Part 2 |
| Original Sutra Author | Devvimal Gani |
| Author | Ratnakirtivijay |
| Publisher | Jain Granth Prakashan Samiti |
| Publication Year | 2005 |
| Total Pages | 426 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Literature, & Biography |
| File Size | 22 MB |