________________
२९२
श्री हीरसुन्दर' महाकाव्यम्
'पयःप्लवक्रीडदनेकपौर- पुरन्ध्रिपुञ्जः सरिति व्यराजत् ।
"नमश्चिकीर्षुः 'श्रमणावनीन्दोः पादाम्बुजं वारिसुरीभरः किम् ॥१७॥
2
( १ ) जलप्रवाहे जलकेलिं कुर्वतीनां बहूनां नगरजनयुवतीनां व्रजः । (२) शत्रुञ्जयायाम् । (३) शोभते स्म । ( ४ ) नमस्कारं कर्त्तुमिच्छुः । (५) हीरसूरिराजस्य । (६) पदकमलम् । (७) जलदेवतागण: ॥ १७ ॥
'पतिव्रताऽपीश्वरवाद्धिभर्तृ-द्वयेति कौलीनमपाचिकीर्षुः ।
"शत्रुञ्जयं सेवितुमात्मनागा- न्मिषेणं यस्या 'हरशेखरे ॥१८॥
( १ ) स्वकान्तं विना नान्यं पुमांसं मनसापि कामयते इति पतिरेव व्रतं सतीत्वव्यञ्जकं यस्याः सा पतिव्रता । सती इत्यर्थः । ईदृश्यपि । ( २ ) शम्भुपयोधिलक्षणयोर्वल्लभयोर्युगलं यस्या: । (३) एवं विश्वे स्वनिन्दाम् । ( ४ ) निराकर्त्तुकामा । (५) विमलाचलम् । (६) उपासितुम् । ( ७ ) स्वेन । ( ८ ) आयाता । (९) शत्रुञ्जया सरिद्दम्भात् । (१०) गङ्गा ॥१८॥ 'या 'शान्तनोर्वीमघवाङ्गजानां, महामयापायवतां चतुर्णाम् ।
चिकित्सकीवोऽत्र 'महीन्द्रमुक्ति - श्रीसङ्गमेऽपि प्रतिभूरिवऽभूत् ॥१९॥
(१) शत्रुञ्जया नदी । (२) ईश्वाकुवंशीयशान्तनुराजेन्द्रपुत्राणाम् । (३) महाव्याधिव्यसनभाजाम् । ( ४ ) अगदङ्कारिकेव । (५) अत्र - जगत्याम् । (६) राजलक्ष्म्या मुक्तिलक्ष्म्याश्च सङ्गमे । (७) तेषां चतुःसङ्ख्याकानाम् । ( ८ ) पुन: । ( ९ ) साक्षिणी । (१०) जाता ॥१९॥ 'तीर्थेषु 'पाथःप्रथितेषु गत्या, 'पृथक्पृथक्खिद्यति लोक एषः । शत्रुञ्जयेतीवं विचिन्त्य सर्व तीर्थावतारा 'विधिना व्यधाय ॥२०॥
(१) मुक्तिगमनस्थानेषु । ( २ ) नदीकुण्डसरः प्रमुखेषु जलेषु विख्यातेषु । ( ३ ) पृथक्पृथग्गमनैः कृत्वा । इतस्ततः पर्यटनेन । ( ४ ) खेदं प्राप्नोति । (५) मध्यमलोकसञ्जातो जनः । ( ६ ) इति हृदि जनस्य खेदकारणं विचार्य । (७) सर्वेषां भूर्भुवस्स्वस्त्रयीनां पर्वतनदीकुण्डसर:प्रभृतीनामवतरणमनुप्रवेशो यस्याम् । (८) लोकेशेन ब्रह्मणा । (९) कृता ॥२०॥
४
'उत्तीर्णवांस्तां' सरितं व्रतीन्दुः, सिन्धुं 'सुराणामिव चक्रपाणिः । "ईर्यापेथिक्यां कपदतिष्ठद्-द्रष्टुं क्षणं "तामिव कल्मषघ्नीम् ॥२१॥
(१) उल्लङ्घितवान् । (२) शत्रुञ्जयाम् । ( ३ ) नदीम् । ( ४ ) सूरिः । (५) गङ्गामिव । (६) द्रौपद्या धातुकीखण्डात्समानयनसमये हरिः । ( ७ ) ईयापथिकीप्रतिक्रमणदम्भेन । (८) स्थितः । ( ९ ) क्षणमात्रम् । (१०) विलोकयितुम् । ( ११ ) शत्रुञ्जयाम् । (१२) पापहन्त्रीम् । अतस्तद्दर्शनं यतीनामुचितम् ॥२१॥
1. पथिक्याश्च कृते तटे स्थाद् द्रष्टुं हीमु० । 2. एतौ २१ - २२तम श्लोकौ हीमु० पुस्तके व्युत्क्रमेण (२२-२१) स्तः ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org