________________
'श्री हीरसुन्दर' महाकाव्यम्
चण्डता तया विशेषेण परिभूतः सूर्यो येन । चक्रवर्त्यायुधविशेषस्य । (२) कुंराख्यः । (३) तदीयसेवकलोकपङ्क्तिभिः । (४) उत्कण्ठिताभिः । (५) वद्धितः । (६) जन्मना । (७)
पुत्रस्य ॥४३॥ हील० चक्र० । उत्सुकाभिः स्वसेवकश्रेणिभिः कुंराव्यवहारी पुत्रजन्मना वर्धाप्यते स्म । यथा चक्रस्योत्पत्या
चक्री वर्धाप्यते । किंभूतस्य सूनोश्चक्रस्य च ?। उदयनशीला दीपनशीला या दीप्तयस्तासां यः
प्रसरसमूहस्तस्य चण्डिमभिरुग्रताभिर्विखण्डितश्चण्डभाः सूर्यो येन तस्य ॥४४॥ हीसुं० सूनो र्जनेरुप'नतेरिव सेवधीना- मुद्गत्वरा स्वजनवक्त्रसुधाकरेभ्यः ।
वर्णान्स्व कर्णपुटकेन "सुधायमाना-न्पीत्वा तदा प्रमुमुदे हृदये महेभ्यः ॥४४॥ (१) पुत्रजन्मनः । (२) आगमनमिव । (३) निधीनाम् । (४) प्रकटनशीलान् । (५) बन्धुजनवदनचन्द्रेभ्यः । (६) श्रवणपर्णेन । (७) अमृतमिवाचरतः । (८) सादरं श्रुत्वा ।
॥४४॥ हील० सूनो० । स्वजनाननचन्द्रेभ्यः निसृतान् सुधासमानान् पुत्रजन्मनः वर्णान्, कर्ण एव पुटक:-पत्रभाजनं,
तेन सादरं श्रुत्वा तस्मिन्समये महेभ्यः जहर्ष । कस्या इव ? । उपनतेरिव । यथा सेवधीनां
नवनिधानानां स्वर्णरत्नमाणिक्यानामुपनतेरानमनस्य वर्णान् श्रुत्वा कश्चित्पुमान्मोदते ॥४५।। हीसु०- सूनोर्जनिं 'निगदतामनुगव्रजाना-मासीददेयमिह तस्य 'किरीटमेव ।
५भूभर्तृभावककुदं विशदातपत्रं धात्रीपतेरिव मुदं दधतो "हृदन्तः ॥४५॥ (१) कथयताम् । (२) सेवकनिकराणाम् । (३) दातुमयोग्यम् । (४) मुकुट एव । (५) राजत्व चिह्नम् ।" नृपतिककुदं दत्वा यूने सितातपवारणम्" इति रघुवंशे । (६) श्वेतच्छत्रम् ।
(७) हृदयमध्ये ॥४५॥ हील० सूनो० । पुत्रजन्म कथयतां सेवकगणानां अदेयं तस्य कुंरेभ्यस्य मुकुटं आसीत् । यथा पृथ्वीपते
राजचिह्न छत्रं दातुमनहँ स्यात् ।।४६।। हीसुं० 'लक्ष्मीवतामधिपतेरनुजीविवृन्दैः "पुत्रप्रसूतिममितं "मधु निर्दिशद्भिः । पाणि: "प्रदेशनविधौ ददृशेऽस्य “पञ्चशाखोऽपि लेख शिखरीव सहस्रशाख:
॥४६॥ (१) श्रीमताम् । (२) व्यवहारिणां मध्ये अधिपतिरिवाधिपतिर्मुख्य इत्यर्थः । (३) अनुचरनिकरैः । (४) नन्दनजन्म । (५) प्रमाणरहितं मधु माध्वीकम् । “अमितं मधु तत्कथा ममे'' ति नैषधे । (६) कथयद्भिः । (७) दानप्रकारे । (८) पञ्चमिता: शिखा अङ्गलयश्च । (९) कल्पतरुः । (१०) सहस्त्रसङ्ख्या शाखा यत्र ॥४६॥
1. इति पत्रवर्धापनि[का]-दानादि हील० ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org