Page Text
________________
द्वितीयः सर्गः '
प्रदीपस्तु धूमभाक् कुलं चाध्यामलयति । "कुलं कुल्यगणे गेहे देहे जनपदेऽन्वये" इत्यनेकार्थः ॥ हीसुं० 'धुनीधवं येन गभीरनि: स्वेनैर्विजित्य मुक्तामणिविद्रुमावली' ।
ततः समग्रा जगृहे तदाद्यसौ बभूव किं नि:स्थि ( स्व ) तया 'जडाशयाः ॥१२॥ (१) समुद्रम् । (२) गम्भीरध्वनिभिः । (३) दरिद्रत्वेन । ( ४ ) जडः ॥१२॥
हील० धुनी० । येन व्यवहारिणा गम्भीरशब्दैर्नदीपतिं जित्वा ततः समुद्रान्मुक्तादिगृहीतम् । उत्प्रेक्ष्यते । तदादि तद्दिनमारभ्य निःस्वतया दरिद्रत्वेन आशयो यस्य । अथ किं करिष्यते, क्व गमिष्यते, क्व पूत्करिष्यते । डलयोरैक्यादियं घटना ॥१२॥
हीसुं० 'व्यमोचि नामुष्य कदाचिदन्तिकं रथाङ्गपाणेवि पद्मसद्मना ।
* गुणव्रजेनेव "नियन्त्र्य मुक्तया वितीर्णवाचेव " यदृच्छयाथ वा ॥१३॥
हील०
( १ ) मुक्तम् । ( २ ) विष्णोरिव । ( ३ ) लक्ष्म्या । ( ४ ) औदार्यादयो रज्जवश्च (५) बध्वा । (६) दत्तवाग्बन्धयेव (७) स्वेच्छया ॥१३
हीसुं० मनः समुत्कण्ठयतस्तनूमतां पयः प्लवं शैवलिनीपतेरिव ।
व्य० । चक्रपाणेरिवास्य समीपं पद्मवासिन्या लक्ष्म्या न मुक्तम् । उत्प्रेक्ष्यते । स्वगुणेन निबद्धयाथवा स्वैरं दत्तवाचया इव ॥ १३ ॥
2 इति कुंरावर्णनम् ॥
अमुष्य नाथी सुमुखी बभूवुषी 'कुमुद्वतीव 'द्विजचक्रवर्त्तिनः ॥१४॥
३९
( १ ) उत्सुकं कुर्वतः । उत्प्राबल्येन कण्ठं तटं नयतः । (२) जनानाम् । ( ३ ) समुद्रस्य वारिपूरम् । ( ४ ) जाता । ( ५ ) कैरविणी । ( ६ ) चन्द्रस्य ॥१४॥
हील० मनः । शरीरिणां चित्तमुत्कण्ठयतोऽस्य नाथी पत्नी बभूवुषी जाता । यथा नदीपतेष्प (: प) य: पूरं कण्ठादूर्ध्वं नयतो द्विजराजस्य कुमुदिनी पत्नी भवति ॥१४॥
हीसुं० 'चलेति विश्वे वचनीयताश्रुतेः प्रियेण बाणद्विषता तिरस्कृता । “उदीतदुःखादिदमात्मना 'परं जनुः प्रपेदे किमु 'पद्ममन्दिरा ॥ १५ ॥
Jain Education International
(१) इयं चपला, अस्थिरा, न कस्यापि गृहे स्थिरीभवतीति । (२) अपवादश्रवणात् ( ३ ) कृष्णेन । ( ४ ) धिक्कारिता । (५) उत्पन्नदुःखात् । "उदीतमातङ्कितवानशङ्किते " ति नैषधे ( ६ ) नाथीस्वरूपेण । (७) लक्ष्म्या : ( लक्ष्मीः ) ॥ १५ ॥
1. वलिः हीमु० । 2. इति कुंरासाहः हील० । 3. हीरमाता 'नाथी' वर्णनम् इति प्रतिपार्श्वे टि० । 4. जनुः परंप्रपे० ही ०
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001448 |
| Book Title | Hirsundaramahakavyam Part 1 |
| Original Sutra Author | Devvimal Gani |
| Author | Ratnakirtivijay |
| Publisher | Jain Granth Prakashan Samiti |
| Publication Year | 1996 |
| Total Pages | 350 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Literature, & Biography |
| File Size | 17 MB |