Page Text
________________
१९६
'श्री हीरसुन्दर' महाकाव्यम्
हीसुं० 'असमानमहा 'दिनेशवन्म तिमांश्चित्रशिखण्डिपुत्रवत् । "भटवच्चरणोल्लसन्मना विनयी यो रघुसूनुवद्व्यभात् ॥५॥
हील०
( १ ) परैरसह्यतापः । असाधारणतेजाश्च । (२) रविरिव । ( ३ ) कुशाग्रीयमतिः । बुद्धिमान् । ( ४ ) वाचस्यतिरिव । "विचित्रवाक्चित्रशिखण्डिनन्दन" इति नैषधे । (५) चारित्रे विकसच्चेताः । चः पुनरर्थे, 'सुभटस्तु सङ्ग्रामे प्रमाद्यन्मानसः विग्रहमिच्छन्ति 'भटा' इति वचनात् । (६) विनयकलितः । ( ७ ) लक्ष्मण इव । (८) "विनये लक्ष्मण" इति काव्यकल्पलतायाम् ॥५॥
अस० । यः असह्यप्रतापः सूर्यवत्, बृहस्पतिवत् बृद्धिमान्, पुनर्यः भटवत् चारित्रे उल्लासवान् । यथा भटो रणोल्लसन्मनाः स्यात् । पुनर्यः विनये रामभ्रातृवत् । अथवा विशेषेण नयो न्यायो यस्मिन् तादृशः सन् राम इव व्यभात् ||५||
हीसुं० गिरिराज इव क्षमाधरो बुधलक्ष्मीं दधद भ्रमार्गवत् ।
“जलजासनावद्भ'वान्तकृतधुर्यः स ' महोक्षवद्बभौ ॥६॥
हील०
(१) हिमाचल इव । (२) क्षमा- क्षान्तिर्भूमिश्च । (३) पाण्डित्यश्रियम् । सोमपुत्रस्य शोभाम् । (४) गगनमिव । ( ५ ) ब्रह्मा इव । (६) संसारच्छेदा( रोच्छेदकः) । (७) पञ्चमहाव्रतभारोद्धारे धुरीणः । (८) वृषभ इव ॥६॥
हील० गिरिरा० । यः क्षान्तिपाण्डित्ययुक्तः संसारोच्छेदकारी व्रतधुरंधरः शुशुभे || ६ || हीसुं० 'तरुणी तपनात्मजन्मनो हरिदास्ते भुवि नाम दक्षिणा ।
किमु कस्यचापि कोपिनो 'व्रतिनः 'स्वर्निपपात शापतः ॥७॥
(१) यमपत्नी । ( २ ) दिग् दक्षिणा । "निजमुखमितः स्मेरं धत्ते हरेर्महिषी हरित्" । तथा "वरुणगृहिणीमाशामासादयन्तममुं रुची" ति नैषधे । इदमपि तद्वत् । ( ३ ) रोषवतः । ( ४ ) तापसस्य ( ५ ) स्वर्गः । (६) उच्चैः स्थानात्त्रुटित्वा अधोभूमौ पतितः ॥७॥
तरु०। सूर्यसुतो यमस्तस्य वधूर्दक्षिणा दिगस्ति । उत्प्रेक्ष्यते । अनुक्तनाम्नस्तापसस्य कोपाद्देवलोको भुवि आगतः ॥७॥
हीसुं० वसति स्म घटोद्भुवो मुनिर्दिशि यस्यां चिरमुज्झितान्यदिग् ।
किमु शम्बरवैरिविभ्रमैर्युवतीभिर्युववद्वि मोहितः ॥ ८ ॥
(१) अगस्तितापसः । ( २ ) त्यक्तापराश: । ( ३ ) स्मरविलासैः । (४) दक्षिणात्यतरुणीभिः । (५) तरुण इव । ( ६ ) मोहं प्रापितः ॥८ ॥
हील० यत्रागस्तिरस्ति । उत्प्रेक्ष्यते । दक्षिणात्यस्त्रीभिः कामविभ्रमैर्मोहितः ॥८॥
१. इति हीरगणे : पढनगुणवत्वम् हील० ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001448 |
| Book Title | Hirsundaramahakavyam Part 1 |
| Original Sutra Author | Devvimal Gani |
| Author | Ratnakirtivijay |
| Publisher | Jain Granth Prakashan Samiti |
| Publication Year | 1996 |
| Total Pages | 350 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Literature, & Biography |
| File Size | 17 MB |