Page Text
________________
જનધર્મચિંતન
જાતિને નહીં પણ તપસ્યાનો મહિમા આ આધ્યામિક દૃષ્ટિને લીધે જ બુદ્ધ અને મહાવીર-બંને મહાપુરુષોએ પિતાના સમયમાં બ્રાહ્મણ, યતિ, ભિક્ષુ, જટી, મુંડી, યજ્ઞ, જાતિ, ભાષા, તીર્થ, સ્નાન વગેરે શબ્દોના જે અર્થ જનતામાં પ્રચલિત હતા તેને બદલી નાખ્યા. જૂના શબ્દોને ઉપયોગ કરીને જ એમણે એમનો આધ્યામિક દૃષ્ટિએ ને અર્થ કર્યો, આનું પરિણામ એ આવ્યું કે એક ચાંડાલ જતિને જૈન ભિક્ષુ, ભિક્ષાને માટે, બ્રાહ્મણના યજ્ઞમાં જઈને એમને યજ્ઞને આધ્યામિક અર્થ સમજાવવામાં સફળ થાય છે. જ્યારે બ્રાહ્મણે કહ્યું કે દાનને માટે સુપાત્ર બ્રાહ્મણ જ છે, ત્યારે એ ચાંડાલ શ્રમણે તરત જ જવાબ આપ્યો કે તમે કહ્યું એ તે ઠીક છે; પણ શું જે ક્રોધી છે, પરિગ્રહી છે, જૂઠાબોલે છે, ચોર છે, અબ્રહ્મચારી છે,
એ બ્રાહ્મણ કહેવાય કે તેઓ કે જેઓ આવાં કુકૃત્યથી વિરત છે તે ? જેમણે પિપટની જેમ વેદોને ગેખી રાખ્યા છે તેઓ બ્રાહ્મણ છે કે જેમણે શાસ્ત્રની સારભૂત વાતોને પોતાના જીવનમાં ઉતારી છે તે બ્રાહ્યણ છે? એ બ્રાહ્મણ શરમાઈ જાય છે અને એ ચાંડાલનું શરણ સ્વીકારે છે અને એકાએક બેલી ઊઠે છે કે દુનિયામાં છેવટે તપસ્યાનો જ મહિમા છે; જાતિનું કોઈ મહત્વ નથી.
આત્મદમન : સુખને સાચે માર્ગ ને ભગવાન મહાવીરે સુખને સાચો માર્ગ દર્શાવતાં કહ્યું કે બીજાઓનું દમન કરવાને બદલે પહેલાં પિતાની જાતનું જ દમન કરો. પિતાની જાતના દમનથી, પિતે જાતે જ ઇન્દ્રિયના વિજેતા બનવાથી, બધાનું દમન થઈ જાય છે, અને એના ફળરૂપે સુખ જ મળે છે. જેણે પોતાની જાતનું દમન કર્યું છે, એનું દમન કોઈ પણ વ્યક્તિ મારઝૂડ કરીને કે એને વધ કરીને નથી કરી શકતી. એટલા માટે જ શ્રેય એમાં જ છે કે પહેલાં પિતાની જાતને સંયમી અને તપસ્વી બનાવીને વિજયી બનાવવામાં આવે. - પ્રવ્રા લેવાને માટે તૈયાર થયેલા નમિરાજને જ્યારે ઈ એમ કહ્યું કે પહેલાં આપ આપના દુશ્મનને હરાવીને પછી ખુશીથી સંયમ ગ્રહણ કરે, ત્યારે એ રાજર્ષિએ શત્રુનું દમન કરવાનો જે માર્ગ બતાવ્યું તે અત્યારના લોકોને એક નવો ઉત્સાહ અને એક નવી દષ્ટિ આપે એ છે. એમણે કહ્યું : “યુદ્ધમાં જઈને 'હીરો અને લાએ દાઓ ઉપર વિજય મેળવવો સહેલું છે, પણ પિતાની જ ઉપર વિજય મેળવી મુશ્કેલ છે. રાજય એ જ પરમ જ છે. ૨
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001434 |
| Book Title | Jain Dharma Chintan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dalsukh Malvania |
| Publisher | Prakrit Jain Vidya Vikas Fund Ahmedabad |
| Publication Year | 1991 |
| Total Pages | 186 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Philosophy, & Religion |
| File Size | 10 MB |