________________
ભગવાન મહાવીર
૧૧૫
હિંસા કરતા નથી; ક્રોધ, લાભ, હાસ્ય કે ભયને કારણે અસત્ય ખેલતેા નથી; ચારી કરતા નથી; મન, વચન અને કાયાને સયમમાં રાખે છે; થાચય પાળે છે અને નિષ્પરિગ્રહી છે—ત જ ખરો બ્રાહ્મણ છે. આવા સુચરિત બ્રાહ્મણના સાંનિધ્યમાં રહી પેાતાના આત્માનું ચિંતન, મનન અને નિર્દિષ્ટાસન કરી આત્મસાક્ષાત્કાર કરો. આ જ ભકિત છે, પુખ્ત છે અને સ્તુતિ છે.
ખરા યજ્ઞ
ખરા યજ્ઞનું` સ્વરૂપ પણ ભગવાને બતાવ્યું કે જીવહિંસાને ત્યાગ, અસત્ય, ચેારી અને અસંયમના ત્યાગ, સ્ત્રી, માન અને માયાનેા ત્યાગ, આ જીવનની આકાંક્ષાને ત્યાગ, શરના મમત્વને પણ ત્યાગ—આ પ્રમાણે દરેક પ્રકારની છુરાઈઓના જે પરિત્યાગ કરે છે તે જ ખરી મહાયાજી (મેટા યજ્ઞા કરનાર) છે. યજ્ઞયાગમાં સભક્ષી અગ્નિનું કાંઈ પ્રયે!જન નથી; જરૂર હોય તે તપશ્ચર્યારૂપી તેજસ્વી અગ્નિને પ્રગટાવવાની છે.
પૃથ્વીને ખાદીને કુંડ બનાવવાની કોઈ આવશ્યકતા નથી, જીવાત્મા જ અગ્નિકુંડ છે. લાકડાની બનેલી કડછીની પણ કાઈ જરૂર નથી. મન, વચન અને કાયાની પ્રવૃત્તિ જ કડછીનુ કામ આપશે. ઇન્ધન બાળવાની પણ શી જરૂર છે? પાતાનાં કર્માંને-પાતાના પાપકર્માંને—જ બાળી દો. આવા સંયમરૂપ યજ્ઞ જ શાન્તિદાયી અને ઋષિએ દ્વારા પ્રશંસનીય હોવાથી ખરી યજ્ઞ છે.
શૌચ
તે વખતે બહારની શુદ્ધિ-સફાઈનુ અને તેના સાધન તીર્થંજલનું એટલુ બધું મહત્ત્વ વધી ગયું હતું કે કાઈક તીર્થ સ્થાને જળસ્નાન કરવામાત્રથી લેકે પોતાને પરમપવિત્ર થયેલ સમજતા હતા. ખરી રીતે આ બાહ્ય સૌચથી અંતઃ શુદ્ધિ થતી નથી. સાચું શૌચ કેવુ હાવુ જોઈએ એવું સ્પષ્ટીકરણ પણ ભગવાને કરી દીધું કે :—
ધમ એ ખરું જળાશય છે અને બ્રહ્મચર્ય જ શાંતિદાયક તીથ છે. આ તીર્થ સ્થાને જલસ્નાન કરવાથી આત્મા નિળ અને શાંત થાય છે. ભગવાને તે કેવળ જલસ્તાન દ્વારા પવિત્રતા થવાની વાતને નિરર્થીક બતાવતાં સ્પષ્ટ જ કહ્યું છે કે, સવાર-સાંજ સ્નાન કરવાથી જ જો મેાક્ષ-લાભ થતા હોય તે જલચરાને સૌથી પહેલાં અને શીઘ્ર મેાક્ષ મળવે! જેઈએ.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
