Page Text
________________
જૈનધર્મ ચિં તન
૮૨
પણ પ્રવ્રુત્ત હાય છે, તેથી એને માટે આવશ્યક એવી કેટલીક વિશેષ શક્તિએ જે પ્રત્યેકમુદ્ધમાં નથી હાતી, તેને પણ એ પ્રાપ્ત કરે છે. આનુ કારણ પૂર્વી જન્મમાં કરેલ મહાકરુણાને વિશેષ અભ્યાસ છે, જેને લઈને તે માત્ર આત્મકલ્યાણમાં સતષ ન માનતાં પરકલ્યાણની ભાવના પણ પુષ્ટ કરે છે. પરિણામે તીર્થંકર, શાસ્તા, યુદ્ધ, ભગવાન આદિ નામે પ્રસિદ્ધ થાય છે અને એને નામે ધ શાસન ચાલે છે.
જૈનધમાઁ તેા પ્રાચીન હાઈ ભગવાન મહાવીર પહેલાંના તી કરાવિષે પણ કેટલીક અતિહાસિક સામગ્રી મળે છે. એટલે ૨૪ ની નિશ્ચિત સંખ્યા મે તા ધમ વ્યવસ્થાનું પરિણામ હેાવા છતાં મહાવીર પહેલાં અનેક તી કરા થયા હેવાનુ સિદ્ધ કરી શકાય છે. પણ બૌદ્ધ ધર્મના મુદ્દો વિષે એમ નથી. તેમાં તે! પચીસમા મુદ્દરૂપે મનાતા ગૌતમબુદ્ધ સ્વયં કહે છે કે મેં જે ધર્માં સાક્ષાત્કાર કર્યાં છે, તે અત્યાર સુધી કાઈ એ જોયા-જાણ્યા નથી; એ તેા અપૂર્વ ધમ છે. આથી એમ માની શકાય કે બૌધમતા ગૌતમયુદ્ધથી જ શરૂ થયા. પણ ધ વ્યવસ્થાપક આચાર્યાએ એ પહેલાંના સાતથી માંડીને ૨૪ યુદ્ધોની કલ્પના કરી અને એ રીતે એ ધર્મી પણ્ અનાદિ છે એમ બીજા ધર્મવ્યવસ્થાપકાની જેમ જ સિદ્ધ કરવા પ્રયત્ન કર્યાં એમ માનવુ જોઈએ.
બન્ને ધર્મનું સાહિત્ય જોતાં એક વસ્તુ સ્પષ્ટ થાય છે; તે એ છે કે મહાવીર અને બુદ્ધ એ બન્ને પ્રાચીનતમ સાહિત્યમાં તેમના લૌકિક-અર્થાત્ માનુષી-રૂપમાં નિરૂપાયા છે, પણ ઉત્તરાત્તર રચાયેલ સાહિત્યમાં તેમનું એ રૂપ ગૌણ બનતું જાય છે અને તેમને અલૌકિક બનાવવાના વિશેષ પ્રયત્ન થયેા છે. પછી તેા જાણે એ અલૌકિકતાના વર્ણનની હોડ મચી હોય એમ બન્નેના સાહિત્યનુ અધ્યયન કરનારને જણાયા વિના રહેતું નથી. પરિણામે તી કર મહાવીર બાહ્ય રૂપે મનુષ્ય છતાં તેમના જીવનનું વર્ણન કરતું સાહિત્ય જેમ જેમ રચાતું ગયું, તેમ તેમ એમની જીવનકથામાં અલૌકિકતાનું તત્ત્વ ઉત્તરાત્તર વધતુ ગયું અને કેટલાક મનુષ્યસાધારણ શારીરિક વ્યવહારના લેાપ થતે દર્શાવવામાં આવ્યા. અને યુદ્ધ તા મનુષ્ય મટી ધ ક્રાયનું રૂપ જ ધારણ કરે છે; અને તેએ અનાદિ કાળથી એ જ રૂપમાં બિરાજમાન હાય એમ નિરૂપવામાં આવ્યુ છે.
મહાવીર અને બુદ્ધની પૂર્વજન્મની કથા! પ્રાચીન સાહિત્યમાં ઉપલબ્ધ નથી, પણ ઉત્તરાત્તર સાહિત્યમાં એને વિકાસ થતા ગયા છે, અને બૌદ્ધોમાં તા જાતકકથાપે એક પૃથક સાહિત્યને વર્ગ ઊભા થયા છે. બન્ને દેવભવમાંથી
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001434 |
| Book Title | Jain Dharma Chintan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dalsukh Malvania |
| Publisher | Prakrit Jain Vidya Vikas Fund Ahmedabad |
| Publication Year | 1991 |
| Total Pages | 186 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Philosophy, & Religion |
| File Size | 10 MB |