Page Text
________________
creemestseedoecesteroea
729089090920
See
'मन्दा' जडा गुरुकर्माणो 'विषीदन्ति' दैन्यभावमुपयान्ति राज्यहीना' राज्यच्युताः यथा-क्षत्रिय राजान इवेति ॥४॥ ३ उपसउष्णपरीपहमधिकृत्याह
गोध्य० चाीयवृ- पुढे गिम्हाहितावेणं, विमणे सुपिवासिए। तत्थ मंदा विसीयंति, मच्छा अप्पोदए जहा ॥५॥
उद्देशः१ त्तियुतं
सदा दत्तेसणा दुक्खा, जायणा दुप्पणोल्लिया। कम्मत्ता दुब्भगा चेव, इच्चाहंसु पुढोजणा ॥६॥ १८०॥ 'ग्रीष्म ज्येष्ठापाढाख्ये अभिता पस्तेन 'स्पृष्टः' छुप्तो व्याप्तः सन् 'विमनाः' विमनस्कः, मुष्ठ पातुमिच्छा पिपासा तां प्राप्तो
| नितरां तृडभिभूतो बाहुल्येन दैन्यमुपयातीति दर्शयति-तत्र' तस्मिन्नुष्णपरीपहोदये 'मन्दा' जडा अशक्ता 'विषीदन्ति' यथा पराभङ्गमुपयान्ति, दृष्टान्तमाह-मत्स्या अल्पोदके विषीदन्ति, गमनाभावान्मरणमुपयान्ति, एवं सत्त्वाभावात्संयमात् भ्रश्यन्त इति, इदमुक्तं भवति--यथा मत्स्या अल्पखादुदकस्य ग्रीष्माभितापेन तप्ता अवसीदन्ति, एवमल्पसचाश्चारित्रप्रतिपत्तावपि जल्लमलदक्लिनगात्रा बहिष्णाभितप्ताः शीतलान् जलाश्रयान जलधारागृहचन्दनादीनुष्णप्रतिकारहेतूननुस्मरन्ते-च्याकुलितचेतसः संयमानुष्ठानं प्रति विपीदन्ति ॥ ५॥ साम्प्रतं याजापरीषहमधिकृत्याह–'सदा दत्ते' इत्यादि, यतीनां 'सदा सर्वदा दन्तशोधनाद्यपि परेण दत्तम् एषणीयम्-उत्पादाघेषणादोषरहितमुपभोक्तव्यमित्यतः क्षुधादिवेदनार्तानां यावजीवं परदत्तपणा ॥८०॥ दुःखं भवति, अपिचेयं 'याच्या' याच्चापरीषहोऽल्पसवैर्दुःखेन 'प्रपोचते' त्यज्यते, तथा चोक्तम्-"खिज्जइ मुहलावण्णं
१क्षीयते मुखलावण्यं वाचा गिलति (चूर्णति) कण्टमध्ये । कहकहकहित हृदयं देहीति पर भगतः ॥१॥ | वाया घोलेइ कंठमझमि । कहकहकहेइ हिययं देहित्ति परं भणंतस्स ॥१॥ गतिभ्रंशो मुखे दैन्यं, गात्रवेदो विवर्णता । मरणे | यानि चिहानि, तानि चिह्नानि याचके ॥ १॥” इत्यादि, एवं दुस्त्यजं याच्यापरीपहं परित्यज्य गताभिमाना महासत्त्वा ज्ञानाद्यभिवृद्धये महापुरुषसे वितं पन्थानमनुव्रजन्तीति । श्लोकपश्चार्द्धनाऽऽक्रोशपरीपहं दर्शयति'-पृथग्जना' प्राकृतपुरुषा अनार्यकल्पा 'इत्येवमाहुः' इत्येवमुक्तवन्तः, तद्यथा-ये एते यतयः जल्लाविलदेहा लुश्चितशिरसः क्षुधादिवेदनाग्रस्तास्ते एते पूर्वाचरितैः कर्मभिरार्ताः पूर्वस्वकृतकर्मणः फलमनुभवन्ति, यदिवा-कर्मभिः-कृष्यादिभिरार्ताः-तत्कर्तुमसमर्था उद्विग्नाः सन्तो यतयः संवृत्ता इति, तथैते 'दुर्भगाः सर्वेणैव पुत्रदारादिना परित्यक्ता निर्गतिकाः सन्तः प्रवज्यामभ्युपगता इति ॥ ६॥ ___ एते सद्दे अचायंता, गामेसु णगरेसु वा । तत्थ मंदा विसीयंति, संगामंमिव भीरुया ॥७॥ 2 अप्पेगे खुधियं भिक्खु, सुणी डंसति लूसए । तत्थ मंदा विसीयंति, तेउपुट्ठा व पाणिणो॥८॥
'एतान्' पूर्वोक्तानाक्रोशरूपान् तथा चौरचारिकादिरूपान् शब्दान् सोढुमशक्नुवन्तो ग्रामनगरादौ तदन्तराले वा व्यवस्थिताः 'तत्र' तस्मिन् आक्रोशे सति 'मन्दा' अज्ञा लघुप्रकृतयो 'विषीदन्ति' विमनस्का भवन्ति संयमाद्वा भ्रश्यन्ति, यथा भीरवः 'संग्रामे रणशिरसि चक्रकुन्तासिशक्तिनाराचाकुले रटत्पटहशङ्खझल्लरीनादगम्भीरे समाकुलाः सन्तः पौरुषं परित्यज्यायशःपट-18
हमङ्गीकृत्य भज्यन्ते, एवमाक्रोशादिशब्दाकर्णनादल्पसत्त्वाः संयमे विषीदन्ति ॥ ७॥ वधपरीपहमधिकृत्याह-'अप्पेगे' इत्यामृत्रकलादि , अपिः संभावने, एकः कश्चिच्छादिः लूपयतीति लूपकः प्रकृत्यैव क्रूरो भक्षकः, 'खुधिय'ति क्षुधितं-बुभुक्षितं भिक्षामटन्तं ||३. उपसशीलाङ्का- भिवं 'दशति' भक्षयति दशनैरङ्गावयवं विलुम्पति, 'तत्र तस्मिन् श्वादिभक्षणे सति 'मन्दा' अज्ञा अल्पसत्वतया 'विषी-18 गोध्य० चाीयदन्ति' दैन्यं भजन्ते, यथा 'तेजसा' अग्निना 'स्पृष्टा' दह्यमानाः 'प्राणिनो जन्तवो वेदनार्ताः सन्तो विषीदन्ति-गात्रं 11
उद्देशः १ त्तियुत
| संकोचयन्त्यार्तध्यानोपहता भवन्ति, एवं साधुरपि क्रूरसत्त्वैरभिद्रुतः संयमाद् भ्रश्यत इति, दुःसहत्वाद्रामकण्टकानाम् ॥ ८॥ ॥८१॥ पुनरपि तानधिकृत्याह
अप्पेगे पडिभासंति, पडिपंथियमागता । पडियारगता एते, जे एते एव जीविणो॥९॥ अप्पेगे वइ जुंजंति, नगिणा पिंडोलगाहमा । मुंडा कंडविणटुंगा, उजल्ला असमाहिता ॥ १०॥
अपिः संभावन, 'एके' केचनापुष्टधर्माणः-अपुण्यकर्माणः 'प्रतिभाषन्ते' युवते, प्रतिपथः-प्रतिकूललं तेन चरन्ति का प्रातिपन्थिकाः-साधुविद्वपिणस्तद्भावमागताः कथश्चित्प्रतिपथे वा दृष्टा अनार्या एतद् युवते, सम्भाव्यत ऐतदेवंविधानां, तद्यथा प्रतीकारः पूर्वाचरितस्य कर्मणोऽनुभवस्तमेके गताः-प्राप्ताः स्वकृतकर्मफलभोगिनो य एते' यतयः 'एवंजीविन' इति परगृहाण्यटन्ति अतोऽन्तप्रान्तभोजिनोऽदत्तदाना लुश्चितशिरसः सर्वभोगवश्चिता दुःखितं जीवन्तीति ॥ ९ ॥ किश्च-अप्येके 21 केचन कुगृतिप्रमता अनार्या वाचं युञ्जन्ति-भापन्ते, तद्यथा- एते जिनकल्पिकादयो नग्रास्तथा 'पिंडोलगति परपिण्डप्रा१ जुग्झितं प्र. शन्मियं चू० २ तहारवेयणिजे ते वृ. ३ पिंडेमु दीयमानेमु उति अधमा अधम जातयः चू० ४ उन्नाताः नष्टाः चू०
G2909a92989929092as
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001423 |
| Book Title | Acharangasutram Sutrakrutangsutram Cha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Sagaranandsuri, Anandsagarsuri, Jambuvijay |
| Publisher | Motilal Banarasidas |
| Publication Year | 1978 |
| Total Pages | 764 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, Conduct, agam_acharang, & agam_sutrakritang |
| File Size | 26 MB |