Page Text
________________
99999990saas
दर्शयति, तत्रापि सर्वारम्भाः कर्मोपादानरूपाः प्रायश आत्मात्मीयग्रहोत्थाना इतिहखाऽऽदी परिग्रहमेव दर्शितवान् , चित्तम्उपयोगो ज्ञानं तद्विद्यते यस्य तचित्तवत्-द्विपदचतुष्पदादि, ततोऽन्यदचित्तवत्-कनकरजतादि, तदुभयरूपमपि परिग्रहं परिगृह्य | 'कृशमपि'स्तोकमपि तृणतुपादिकमपीत्यर्थः, यदिवा कसनं कसः-परिग्रहग्रहणबुद्ध्या जीवस्य गमनपरिणाम इतियावत् , तदेवं स्वतः परिग्रहं परिगृह्यान्यान्वा ग्राहयिखा गृण्हतो वाऽन्याननुज्ञाय दुःखयतीति दुःखम्-अष्टप्रकारं कर्म तत्फलं वा असातोदयादिरूपं तसान मुच्यत इति, परिग्रहाग्रह एव परमार्थतोऽनर्थमूलं भवति, तथा चोक्तम्--"ममाहमिति चैप यावदभिमानदाहज्वरः, कृतान्तमुखमेव तावदिति न प्रशान्त्युन्नयः । यशःसुखपिपासितैरयमसावनोंत्तरैः, परैरपसदः कुतोऽपि कथमप्यपाकृष्यते ॥१॥" तथा च "द्वेपस्यायतनं धृतेरपचयः क्षान्तेः प्रतीपो विधिाक्षेपस्य सुहृन्मदस्य भवनं ध्यानस्य कष्टो रिपुः । दुःखस्य प्रभवः सुखस्य निधनं पापस्य वासो निजः, प्राज्ञस्यापि परिग्रहो ग्रह इव क्लेशाय नाशाय च ॥२॥" तथा च परिग्रहेवप्राप्तनटेषु कासाशोको प्राप्तेषु च रक्षणमुपभोगे चातृप्तिरित्येवं परिग्रहे सति दुःखात्मकाबन्धनान मुच्यत इति ॥२॥ परिग्रहवतश्चावश्यंभाव्यारम्भस्तसिंश्च प्राणातिपात इति दर्शयितुमाह
सयं तिवायए पाणे, अदुवाऽन्नेहिं घायए । हणंतं वाऽणुजाणाइ, वरं वडइ अप्पणो ॥३॥
जस्सि कुले समुप्पन्ने, जेहिं वा संवसे नरे । ममाइ लुप्पई वाले, अण्णे अण्णेहि मुच्छिए ॥४॥ सूचक्र.३ यदिवा-प्रकारान्तरेण बन्धनमेवाह-'सयं तीत्यादि', स परिग्रहवानसंतष्टो भयस्तदर्जनपरः समर्जितोपद्रवकारिणि च सूत्रकृताङ्गं द्वेषमपगतस्ततः 'स्वयम्' आत्मना 'त्रिभ्यो' मनोवाकायेभ्ध आयुर्बलशरीरेभ्यो वा 'पातयेत्' च्यावयेत 'प्राणान्' प्राणिनः,18|समयाशालाका अकारलोपाद्वा अतिपातयेत् प्राणानिति, प्राणायामी-'पञ्चेन्द्रियाणि त्रिविधं बलं च, उच्छ्वासनिश्वासमथान्यदायुः । प्राणा दशैते || | ध्ययने खचाीयवृ
भगवद्भिक्तास्तेषां वियोजीकरणं तु हिंसा ॥१॥ तथा स परिग्रहाग्रहीन केवलं खतो व्यापादयति अपरैरपि घातयति प्रतवान्यान् त्तियुतं
समय: समनुजानीते, तदेवं कृतकारितानुमतिभिः प्राण्युपमर्दनेन जन्मान्तरशतानुबन्ध्यात्मनो बैरं' वर्धयति, ततश्च दुःखपरम्परारूपाद बन्धनान्न मुच्यत इति । प्राणातिपातस्य चोपलक्षणार्थत्वात् मृषावादादयोऽपि बन्धहेतवो द्रष्टव्या इति॥३॥ पुनर्बन्धनमेवाश्रित्याह| 'जस्सि' मित्यादि, यस्मिन' राष्ट्रकूटादौ कुले जातो 'यैर्वा' सहपांसुक्रीडितैयस्यैर्भार्यादिभिर्वा सह संवसेन्नरः, तेषु मातृपितृ-11 भ्रातृभगिनी भार्यावयस्यादिषु ममायमिति ममखवान् स्निह्यन् 'लुप्यते' विलुप्यते, ममखजनितेन कर्मणा नारकतिर्यअनुष्यामरलक्षणे संसारे भ्रम्यमाणो बाध्यते--पीड्यते । कोऽसौ ?-'बाल' अज्ञः, सदसद्विवेकरहितखाद्, अन्येष्वन्येषु च 'मूर्छितो' गृद्धोऽध्युपपन्नो, ममखबहुल इत्यर्थः, पूर्व तावन्मातापित्रोस्तदनु भार्यायां पुनः पुत्रादौ स्नेहवानिति ॥४॥ साम्प्रतं यदुक्तं प्राक्| 'किं वा जानन बन्धनं त्रोटयतीति,' अस्य निर्वचनमाह
वित्तं सोयरिया चेव, सबमेयं न ताणइ । संखाए जीविअंचेवं, कम्मुणा उ तिउदृइ ॥५॥ XI 'वित्तं' द्रव्यं, तच सचित्तमचित्तं वा, तथा 'सोदर्या' भ्रातृभगिन्यादयः, सर्वमपि च 'एतद्' वित्तादिक संसारान्तर्ग-18
तस्यासुमतोऽतिकटुकाः शारीरमानसीर्वेदनास्समनुभवतो न 'त्राणाय' रक्षणाय भवतीत्येतत् 'संख्याय' ज्ञाखा तथा 'जीविबा १ अष्टप्रकारं कर्म चू० । २ द्वाभ्यामाकलितः चु० । ३ नसवेदनाः प्र० ।
तंच' प्राणिनां खल्पमिति संख्याय-ज्ञपरिजया, प्रत्याख्यानपरिज्ञया तु सचित्ताचित्तपरिग्रहप्राण्युपघातखजनस्नेहादीनि | बन्धनस्थानानि प्रत्याख्याय 'कर्मणः' सकाशात् 'त्रुट्यति' अपगच्छत्यसौ, तुरवधारणे, त्रुटोदेवेति, यदिवा-'कर्मणा' | क्रियया संयमानुष्ठानरूपया बन्धनात्रुट्यति, कर्मणः पृथग्भवतीत्यर्थः ॥५॥ अध्ययनार्थाधिकाराभिहितखात्खसमयप्रतिपाद
नानन्तरं परसमयप्रतिपादनाभिधित्सयाऽऽह|| एए गंथे विउक्कम्म, एगे समणमाहणा । अयाणंता विउस्सित्ता, सत्ता कामेहि माणवा ॥६॥
'एतान् ' अनन्तरोक्तान ग्रन्थान् व्युत्क्रम्य' परित्यज्य स्वरुचिविरचितार्थेषु ग्रन्थेषु सक्ताः ‘सिताः' बद्धाः, एके, न सर्वे इति संबन्धः । ग्रन्थातिक्रमश्चैतेषां तदुक्तार्थानभ्युपगमात्, अनन्तरग्रन्थेषु चायमर्थोऽभिहितः तद्यथा-जीवा-18 स्तिले सति ज्ञानावरणीयादिकर्मबन्धनं, तस्स हेतवो मिथ्यावाविरतिप्रमादादयः परिग्रहारम्भादयश्च, तत्रोटनं च सम्यग्दर्शनाद्युपायेन, मोक्षसद्भावश्चेत्येवमादिकः, तदेवमेके 'श्रमणा' शाक्यादयो बार्हस्पत्यमतानुसारिणश्च ब्रोमणाः 'एतान्' अईदुक्तान् ग्रन्थानतिक्रम्य परमार्थमजानाना विविधम्-अनेकप्रकारम् उत्-प्राबल्येन सिता-बद्धाः खसमयेष्वमिनिविष्टाः । | तथा च शाक्या एवं प्रतिपादयन्ति, यथा-सुखदुःखेच्छाद्वेषज्ञानाधारभूतो नास्त्यात्मा कश्चित् , किंतु विज्ञानमेवैकं विवर्तत इति, हैक्षणिकाः सर्वसंस्कारा इत्यादि, तथा सांख्या एवं व्यवस्थिताः-सत्त्वरजस्तमसां साम्यावस्था प्रकृतिः, प्रकृतेर्महान् , महतोऽह
१ परिवाजकादयः अथवा समणलिंगत्था माहणा समणोवासगा समणा एव माहणा ।
SPOS0900200
यरिया चेव, सबमेयं न ताणी प्रातृभगिन्यादयः, सर्वमाता संख्याय' ज्ञान
व्याय-अपरिझया, प्रत्याल्यअपगच्छत्यसौ, तुरवधारणाधिकारामिहितर
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001423 |
| Book Title | Acharangasutram Sutrakrutangsutram Cha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Sagaranandsuri, Anandsagarsuri, Jambuvijay |
| Publisher | Motilal Banarasidas |
| Publication Year | 1978 |
| Total Pages | 764 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, Conduct, agam_acharang, & agam_sutrakritang |
| File Size | 26 MB |