Acharangasutram Sutrakrutangsutram Cha

SR No.: 001423
Original Sutra Author: N/A
Author: Sagaranandsuri, Anandsagarsuri, Jambuvijay
Publisher: Motilal Banarasidas
Publication Year: 1978
Total Pages: 764
Language: Prakrit, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari, Agam, Canon, Conduct, agam_acharang, & agam_sutrakritang
File Size: 26 MB

Page 254

193
वा जाव रायहाणिं वा तणाई जाइजा जाव सन्थरिजा, इत्थवि समए कार्य च जोगं च ईरियं च पञ्चक्खाइजा, तं सच्चं सच्चावाई ओए तिन्ने छिन्नकहकहे आइयटे अणाईए चिच्चाणं भेउरं कायं संविहुणिय विरूवरूवे परीसहोवसग्गे अस्सि विस्संभणाए भेरवमणुचिन्ने तत्थवि तस्स कालपरियाए, सेवि तत्थ विअन्तिकारए, इच्चेयं विमोहाय
यणं हियं सुहं खमं निस्सेसं आणुगामियं तिबेमि (सू० २२६)८-७॥ णमिति वाक्यालङ्कारे, यस्य भिक्षोरेवंभूतो-वक्ष्यमाणोऽभिप्रायो भवति, तद्यथा-ग्लायामि खत्वहमित्यादि यावतृणानि संस्तरेत् , संस्तीर्य च तृणानि यदपरं कुर्यात्तदाह-अत्रापि समये-अवसरे न केवलमन्यत्रानुज्ञाप्य संस्तारकमारुह्म सिद्धसमक्षं स्वत एव पञ्चमहाप्रतारोपणं करोति, ततश्चतुर्विधमप्याहारं प्रत्याचष्टे, ततः पादपोपगमनाय कायं च-शरीरंग। प्रत्याचक्षीत, तद्योगं च-आकुश्चनप्रसारणोन्मेनिषमेषादिकम् , तथैरणमीर्या तां च सूक्ष्मां कायवाग्गतां मनोगतां वाsप्रशस्तां प्रत्याचक्षीत, तच्च सत्यं सत्यवादीत्यायनन्तरोदेशकवनेयम् । इतिब्रवीमिशब्दावपि क्षुण्णार्थाविति विमोक्षाध्ययनस्य सप्तमोद्देशकः समाप्तः ८-७॥
विमो०८
उद्देशका
॥ २८९॥
भा. सू. ४९ श्रीआचा- उक्तः सप्तमोद्देशकः, साम्प्रतमष्टम आरभ्यते, अस्य चायमभिसम्बन्धः-इहानन्तरोद्देशकेषु रोगादिसम्भवे कालपर्यायाराजवृत्तिः गतं परिज्ञेङ्गितमरणपादपोपगमनविधानमुक्तम् , इह तु तदेवानुपूर्वीविहारिणां कालपर्यायागतमुच्यते इत्यनेन सम्बन्धेना(शी०) यातस्यास्योद्देशकस्यादिसूत्रमुच्यते
अनुष्टुप् ॥ अणुपुत्वेण विमोहाइं, जाइं धीरा समासज्ज । वसुमन्तो मइमन्तो, सव्वं ॥२८९॥
नच्चा अणेलिसं ॥ १॥ दुविहंपि विइत्ता णं, बुद्धा धम्मस्स पारगा । अणुपुवीइ सवाए, आरम्भाओ(य)तिउद्दई ॥२॥ कसाए पयणू किच्चा, अप्पाहारे तितिक्खए । अह भिक्खू गिलाइजा, आहारस्सेव अन्तियं ॥ ३ ॥ जीवियं नाभिकङ्खिज्जा, मरणं नोवि
पत्थए । दुहओऽविन सज्जिज्जा, जीविए मरणे तहा ॥४॥ PI आनुपूर्वी-क्रमः, तद्यथा-प्रव्रज्याशिक्षासूत्रार्थग्रहणपरिनिष्ठितस्यैकाकिविहारित्वमित्यादि, यदिवा आनुपूर्वी-संलेख
नाक्रमश्चत्वारि विकृष्टानीत्यादि तया आनुपूर्व्या यान्यभिहितानि, कानि पुनस्तानि?-'विमोहानि' विगतो मोहो येषु येषां वा येभ्यो वा तानि तथा-भक्तपरिज्ञेङ्गितमरणपादपोपगमनानि यान्येवंभूतानि यथाक्रममायातानि धीराः-अक्षोभ्याः समासाद्य-प्राप्य वसु-द्रव्यं संयमस्तद्वन्तो वसुमन्तः, तथा मननं मतिः-हेयोपादेयहानोपादानाध्यवसायस्तद्वन्तो मतिमन्तः, तथा 'सर्व' कृत्यमकृत्यं च ज्ञात्वा यद्यस्य वा भक्तपरिज्ञानादिकं मरणविधानमुचितं धृतिसंहननाद्यपेक्षयाऽनन्यस
शम्-अद्वितीयम्, सर्व ज्ञात्वा समाधिमनुपालयेदिति ॥१॥ किं च-द्वे विधे प्रकारावस्येति द्विविधं तपो बाह्यमभ्यन्तरं च, तद्विदित्वा-आसेव्य यदिवा मोक्षाधिकारे विमोक्तव्यं द्विविधं, तदपि बाह्यं शरीरोपकरणादि आन्तरं रागादि, तद्धेयतया विदित्वा त्यक्त्वेत्यर्थः, हेयपरित्यागफलत्वात् ज्ञानस्य, 'ण'मिति वाक्यालङ्कारे, के विदित्वा ?-'बुद्धा' अवगततत्त्वा धर्मास्य-श्रुतचारित्राख्यस्य पारगाः-सम्यग्वेत्तारः, ते बुद्धा धर्मस्वरूपवेदिनः 'आनुपूर्व्या' प्रमज्यादिक्रमेण संयममनुपाल्य मम जीवतः कश्चिद्गुणो नास्तीत्यतः शरीरमोक्षावसरः प्राप्तः तथा कस्मै मरणायालमहमित्येवं 'संख्याय' |ज्ञात्वा, आरम्भणमारम्भ:-शरीरधारणायानपानाद्यन्वेषणात्मकस्तस्मात् त्रुव्यति-अपगच्छतीत्यर्थः, सुब्व्यत्ययेन पञ्चम्यर्थे चतुर्थी, पाठान्तरं वा 'कम्मुणाओ तिअट्टई' कर्माष्टभेदं तस्मात् त्रुटयिष्यतीति त्रुट्यति 'वर्तमानसामीप्ये वर्तमानवद्वे'(पा. ३-३-१३१)त्यनेन भविष्यत्कालस्य वर्तमानता॥२॥ स चाभ्युद्यतमरणाय संलेखनां कुर्वन् प्रधानभूतां भावसंलेखना कुर्यादित्येतदर्शयितुमाह-कषः-संसारस्तस्यायाः कषायाः-क्रोधादयश्चत्वारस्तान् प्रतनून् कृत्वा ततो यकिश्वनाश्नीयात् , तदपि न प्रकाममिति दर्शयति-'अल्पाहारः' स्तोकाशी षष्ठाष्टमादि संलेखनाक्रमायातं तपः कुर्वन् यत्रापि पारयेत्तत्राप्यल्पमित्यर्थः, अल्पाहारतया च क्रोधोगतः स्यादतस्तदुपशम्गे विधेय इति दर्शयति-तितिक्षते-असदृशजनादपि दुर्भाषितादि क्षमते, रोगातकं वा सम्यक् महत इति, तथा च संलेखनां कुर्वनाहारस्याल्पतया 'अथे'त्यानन्तर्ये 'भिक्षुः मुमुक्षुः 'ग्लायेत्' आहारेण विना ग्लानतां ब्रजेत् , क्षणे मूर्छन्नाहारस्यैवान्तिक-पर्यवप्तानं ब्रजेविति, चत्वारि विकृष्टानीत्यादि संलेखनाक्रनं विहायाशनं विदध्यादित्यर्थः, यदिवा ग्लानतामुपगतः सन्नाहारस्यान्तिक-समीपं न ब्रजेत् , तथाहि
SRXCLEARNERA%AAAAAAA%