________________
छक्खंडागमे जीवट्ठाणं
[१, ९-१, ३७. जस्स कम्मस्स उदएण वज्जविसेसणरहिदणारायण-खीलियाओ हड्डसंधीओ हवंति तं णारायणसरीरसंघडणं णाम । जस्स कम्मस्स उदएण हड्डसंधीओ णाराएण अद्धविद्धाओ हवंति तं अद्धणारायणसरीरसंघडणं णाम । जस्स कम्मरस उदएण अवज्जहड्डाइं खीलियाई हवंति तं खीलियसरीरसंघडणं णाम जस्स कम्मस्स उदएण अण्णोण्णमसंपत्ताई सरिसिवहड्डाई व छिराबद्धाई हड्डाइं हवंति त असंपत्तसेवट्टसरीरसंघडणं णाम )
जं तं वण्णणामकम्मं तं पंचविहं, किण्हवण्णणामं णीलवण्णणामं रुहिरवण्णणामं हालिदवण्णणामं सुक्किलवण्णणामं चेदि ॥३७॥
जस्स कम्मस्स उदएण सरीरपोग्गलाणं किण्हवण्णो उप्पज्जदि तं किण्हवण्णं णाम । एवं सेसवण्णाणं पि अत्थो वत्तव्यो ।
जं तं गंधणामकम्मं तं दुविह, सुरहिगंधं दुरहिगंधं चेव ॥ ३८॥ नामसे कहा जाता है । जिस कर्मके उदयसे वज्र विशेषणसे रहित नाराच कीलें और हड्डियोंकी संधियां होती हैं वह नाराचशरीरसंहनन नामकर्म है। जिस कर्मके उदयसे हाड़ोंकी सन्धियां नाराचसे आधी विधी हुई होती हैं, वह अर्धनाराचशरीरसंहनन नामकर्म है । जिस कर्मके उदयसे वज्र-रहित हड्डियां और कीलें होती हैं वह कीलकशरीरसंहनन नामकर्म है । जिस कर्मके उदयसे सरीसृप अर्थात् सर्पकी हड्डियोंके समान परस्परमें असंप्राप्त और शिराबद्ध हड्डियां होती है, वह असंप्राप्तासृपाटिकाशरीरसंहनन नामकर्म है।
जो वर्णनामकर्म है वह पांच प्रकारका है-- कृष्णवर्ण नामकर्म, नीलवर्ण नामकर्म, रुधिरवर्ण नामकर्म, हारिद्रवर्ण नामकर्म और शुक्लवर्ण नामकर्म ॥ ३७॥
___ जिस कर्मके उदयसे शरीरसम्बन्धी पुद्गलोंका कृष्णवर्ण उत्पन्न होता है, वह कृष्णवर्णनामकर्म है। इसी प्रकार शेष वर्णनामकर्मोंका भी अर्थ कहना चाहिए।
जो गन्धनामकर्म है वह दो प्रकारका है- सुरभिगन्ध और दुरभिगन्ध ॥ ३८॥
१तदेवोभयं वज्राकारबंधनव्यपेतमवलयबन्धनं सनाराचं नाराचसंहननं । त. रा. वा. ८, ११. २ तदेवैकपाश्र्वे सनाराचं इतरत्रानाराचं अर्धनाराचसंहननं । त. रा. वा. ८, ११. ३ तदुभयमंते सकीलक कीलिकासंहननं । त. रा. वा. ८, ११. ४ प्रतिषु ' सरिसिवदणाई' इति पाठः । ५ अंतरसंप्राप्तपरस्परास्थिसंधि बहिःसिरास्नायुमांसघटितं असंप्राप्तासृपाटिकासंहननं । त. रा.वा.८, ११.
६ तत्पंचविधं- शुक्लवर्णनाम कृष्णवर्णनाम नीलवर्णनाम रक्तवर्णनाम हरिद्वर्णनाम ( हारिद्रवर्णनाम ) चेति । स. सि.; त. रा. वा. ८, ११.
७ तदाद्विविधं सुरभिगन्धनाम असुरभिगन्धनाम । स. सि.त. रा. वा. ८, ११.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org