________________
२२०
गाहाकोसो
छटुं सयं W543 ५.१) दीसइ न चूभमउलं अत्ता न य वाइ मलयगंधवहो ।
पत्तं वसंतमासं साहइ उक्कंठिय च्चेय ॥१॥ W544 ५०२) अंबवणे भमरउलं न विणा कज्जेण अमुयं भमइ ।
___ कत्तो जलणेण विणा धूमस्स सिहाउ दीसंति ॥२॥ इक्षवस्तावत् जिह्वायां सुख कुर्वन्ति मधुरत्वात् । कुलीनास्तु जिह्वया कारणभूतया सुखं कुर्वन्ति प्रियंवदत्वात् । तरंति हिययस्स निव्वुई काउं शक्नुवन्ति हृदयस्य निर्वृतिं सुखं कर्तुम् । पीडिज्जता वि रसं मुयंति । तत्रेक्षवो यन्त्रयोगेन पीड्यमाना अपि रसं मुञ्चन्ति । कुलीनाः पुनर्वचनेनापि पीड्यमाना रसम् अनुरागमेव क्षरन्ति, न विरज्यन्त इत्यर्थः । समुच्चयः षोऽलंकारः ॥५०॥
इति हालविरचिते गाथाकोशे श्र भुवनपालवृत्तौ छेकोक्तिविचारलीलायां पञ्चममेतच्छतं समाप्तम् ।।
५०१) [दृश्यते न चूतमुकुलं सखि न च वाति मलयगन्धवहः । प्राप्तं वसन्तसमयं कथयत्युत्कण्ठिका एव ।।] ओ नमो जिनाय । श्रीगौतमाय नमः । हे अत्ता सखि, दोसइ न चूअम उलं दृश्यते न चूनमुकुलं, न य वाइ मलयगंधवहो न च वाति वरति मलयानिलः । पत्तं वसंतमासं साहइ उठिय च्चेय यान्तं सन्तं वसन्तमासम् उत्कण्ठिकैव कथयति अनुभूतचूतमञ्जर्या बाह्यचिह्नमन्तरेण । उत्तर एवोत्कण्ठाभरोऽवतरन्तं वसन्तसमयं शंसतीत्यर्थः । अनुमानालंकारः । तस्य लक्षणम् । बस्तु परोक्षं यस्मिन् साध्यमुपन्यस्य साधकं तस्य । पुनरन्यदुपन्यन्यस्येद् विपरीतं चैतदनुसानम् ।। (रुद्रट, ७, ५६). आचार्यदण्डनस्तु मते ज्ञापको हेतुरयम् । अत्ता पितृष्वसा, श्वथः, सखी च ।।१०१॥
५०२) आदित्यसेनस्य । [आम्रवने भ्रमरकुलं न विना कार्येण उत्सुकं भ्रमति । कुतो चलनेन विना धूमस्य शिखा दृश्यन्ते ॥] अंबवणे १w उक्कंठिअं चेअ.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
