Atmagyan ane Sadhnapath

SR No.: 001331
Original Sutra Author: N/A
Author: Amarendravijay
Publisher: Gyanjyot Foundation Mumbai
Publication Year: 1990
Total Pages: 379
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati, Spiritual, & Philosophy
File Size: 16 MB

Page 141

૯૮) આત્મજ્ઞાન અને સાધનાપથ અનુભવ પછી – અર્થાત્ પારમાર્થિક સમ્યગ્દર્શનની પ્રાપ્તિ પછી – જન્મમરણની પરંપરા અનિયત કાળ સુધી નભી શકતી નથી; ભવભ્રમણની સીમા અંકાઈ જાય છે. દ્રવ્ય સમ્યકત્વ
પારમાર્થિક સમ્યગ્દર્શન સ્વરૂપના અપરોક્ષ અનુભવજન્ય શુદ્ધ આત્મપરિણામરૂપ છે. તે છતાં, સુદેવ, સુગુરુ અને શ્રી જિનેશ્વરદેવનિર્દિષ્ટ સદ્ધર્મ ઉપરની શ્રદ્ધાને પણ સમ્યકત્વ કહ્યું છે, કારણ કે તેના દ્વારા સ્વરૂપની અનુભૂતિ માટેની ભૂમિકા ક્રમશ: સર્જાય છે અને અંતે સ્વાનુભૂતિરૂપ સમ્યગ્દર્શન પ્રાપ્ત થઈ શકે છે. તેથી, કારણમાં કાર્યનો ઉપચાર કરીને, તે શ્રદ્ધા પણ વ્યવહારથી સમ્યગ્દર્શન' કહેવાય છે.
આગમ, યુક્તિ અને અનુભૂતિ–એ ત્રિવિધ માર્ગે તત્ત્વપ્રાપ્તિ થાય છે.
વિકાસની પ્રારંભિક કક્ષામાં રહેલ જીવ પોતે જેને આપ્ત માનતો હોય તેના માર્ગદર્શન અનુસાર આગળ વધે છે. એટલે એણે જેને આખ તરીકે સ્વીકાર્યા હોય તે જો અલ્પજ્ઞ કે અંગત સ્વાર્થીદિ કોઈ મલિન આશયુક્ત હોય તો તેનું માર્ગદર્શન ગેરરસ્તે દોરનારું પણ સંભવે. તેથી એના વચનને અનુસરનારને ખુવાર થવાનો વારો પણ આવી શકે. પૂર્ણજ્ઞાની વીતરાગને આપ્ત તરીકે સ્વીકારી, તેના વચનમાં પૂર્ણ વિશ્વાસ મૂકીને, તેની આજ્ઞા મુજબ પોતાનું જીવનઘડતર કરનારને આ ભયસ્થાન રહેતું નથી, કારણ કે સર્વજ્ઞ શ્રી જિનેશ્વર પૂર્વોક્ત ક્ષતિઓથી મુક્ત છે. તેથી જ્યાં વીતરાગનું અવલંબન, આત્મજ્ઞાની ગુરુઓનું માર્ગદર્શન અને જિનાજ્ઞા આરાધવાની રૂચિ છે, ત્યાં દ્રવ્યસમ્યકત્વ કહ્યું છે, કારણ કે તેના દ્વારા અલ્પજ્ઞ મુગ્ધ જીવો પણ, સાચા સાધનામાર્ગે ગતિ કરી, મોહની પકડમાંથી ક્રમશ: બહાર આવીને આત્મજ્ઞાનનો ઉત્તરોત્તર અધિક પ્રકાશ પામી શકે છે.
પૂર્વોક્ત ભૂમિકાએ જિજ્ઞાસુ મુખ્યત: અન્યના માર્ગદર્શન ઉપર આધાર રાખે છે. કિંતુ, તત્વપ્રાપ્તિની દિશામાં ગતિ કરતાં એક અવસ્થાએ જિજ્ઞાસુ કેવળ શ્રદ્ધાથી જ નથી ચાલતો, પણ આગમ ઉપરાંત તર્ક અને યુક્તિનો સાથ લઈ તત્ત્વગષણા કરે છે. આત્મા, કર્મ, જીવ, અજીવ, બંધ, મોક્ષ અને મુક્તિના ઉપાયભૂત સંવર-નિર્જરા વગેરેનું રહસ્ય પામવા તે મથે છે.