Atmagyan ane Sadhnapath

SR No.: 001331
Original Sutra Author: N/A
Author: Amarendravijay
Publisher: Gyanjyot Foundation Mumbai
Publication Year: 1990
Total Pages: 379
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati, Spiritual, & Philosophy
File Size: 16 MB

Page 127

૮૪ આત્મજ્ઞાન અને સાધનાપથ
વિસામો લઈ શકાતો નથી કે નથી ત્યાં પળભર થોભી શકાતું. એટલે, રોજિંદા જીવનમાં જેનો સંપર્ક થઈ શકે એવી વ્યક્તિઓ ઉપર્યુક્ત પાંચ ગુણઠાણામાંના જ કોઈ એક ગુણઠાણે રહેલી હોવાની; અન્ય કોઈ ગુણસ્થાનકે સ્થિત વ્યક્તિ સાથે મેળાપ વાર્તાલાપ થવો શક્ય નથી. આથી, આપણે અહીં આ પાંચ ગુણસ્થાનનો
કંઈક વિગતે પરિચય મેળવીએ.
૧. મિથ્યાત્વ ગુણસ્થાન
પહેલા ગુણસ્થાનનું પારિભાષિક નામ છે મિથ્યાત્વ ગુણસ્થાન. મુક્તિમાર્ગે પા પા પગલી માંડતી વ્યક્તિઓનું –આધ્યાત્મિક ઍવરેસ્ટની તળેટીએ રહેલ આરોહકોનું આ ગુણઠાણું છે.
અનાદિથી જડ સાથે ઓતપ્રોત રહેલ આત્મા જ્યારે મુક્તિ તરફ પહેલવહેલી નજર દોડાવે છે અને દેવ-ગુરુ-ધર્મ તરફ વળે છે ત્યારથી આરંભીને, ક્રમશ: આત્મવિકાસ કરતો તે આત્માનુભૂતિ ન પામે ત્યાં સુધી, આ ગુણસ્થાને રહેલો
લેખાય છે.
આ ગુણસ્થાનકે રહેલ આત્માને પ્રારંભમાં જોકે દેવ-ગુરુ-ધર્મની સાચી ઓળખાણ હોતી નથી; અદેવ, અગુરુ અને અધર્મમાં દેવ-ગુરુ-ધર્મની બુદ્ધિ એને હોઈ શકે છે; છતાં, અનાદિની અવ્યક્ત મિથ્યાત્વ અવસ્થા-કે જેમાં દેવ-ગુરુ-ધર્મ પ્રત્યે તે સાવ ઉદાસીન રહયો હોય છે તે– માંથી બહાર નીકળીને, દેવ-ગુરુ-ધર્મની જરૂરિયાત અહીં એને જણાઈ એટલા અંશે એ ગુણવિકાસના પંથે પડયો લેખાય. એ પહેલાંની અવ્યક્ત મિથ્યાત્વની અવસ્થાનો સમાવેશ મિથ્યાત્વ ગુણસ્થાનમાં નથી થતો.'
મિથ્યાત્વ ગુણસ્થાને રહેલ આત્મા, ક્રમશ: મોહની પકડમાંથી છૂટીને, આત્મવિકાસ સાધતો રહે તો, કોઈ ધન્ય પળે ચિત્તનું અતિક્રમણ કરીને આત્માનુભવ પામે છે; ત્યારે પ્રથમ ગુણસ્થાનેથી છલંગ મારીને તે સીધો જ ચોથા કે તેનાથી યે ઉપરના ગુણસ્થાને પહોંચે છે.
અહીં એક વાત નોંધવી રહી કે અનાદિથી મિથ્યાત્વમાં રહેલ વિકાસોન્મુખ આત્મા બીજા-સાસ્વાદન-ગુણસ્થાનને કુદાવીને જ આગળ વધે છે. બીજા
૧. શ્રી રત્નશેખરસૂરિષ્કૃત ‘ગુણસ્થાન-ક્રમારોહ’, શ્લોક ૬-૭.
૨. જુઓ પ્રકરણ બીજું-‘સાધનામાર્ગમાં શ્રુતનું મહત્ત્વ અને તેની મર્યાદા', ‘તત્ત્વપ્રાપ્તિનો ત્રિવિધ માર્ગ’ અને ‘જ્ઞાનપ્રાપ્તિની ભૂમિકાઓ’–આ શીર્ષકો હેઠળ થયેલ નિરૂપણ .