________________
૬૦ આત્મજ્ઞાન અને સાધનાપથ
ભળભાંખળા પ્રકાશમાં પણ મુમુક્ષને સ્વરૂપનું કંઈક ભાન તો થાય છે, પરંતુ જયારે અનુભવ દ્વારા તેને સ્વરૂપની પાકી પ્રતીતિ મળે છે, ત્યારે જ તેની બહિરાત્મદષ્ટિ પૂર્ણપણે નિરાધાર બની હટે છે અને અંતર્દષ્ટિ ખીલી ઊઠે છે. કહ્યું છે કે –
“જ્ઞાનતણી ચાંદરડી પ્રગટી તબ ગઈ કુમતિ કી રયણી રે;
અકળ અનુભવ ઉદ્યોત થયો જબ સકળ કળા પિછાણી રે.” સમશ્નતાદિના અવલંબને કોઈ વ્યક્તિના જીવનમાં આત્મજ્ઞાનની પ્રભા પથરાય અને ક્રમશ: તે વધતી જાય, પણ, શિયાળામાં સૂર્યના સાક્ષાત દર્શનથી વંચિત રહેતા ધ્રુવપ્રદેશની જેમ, અનુભવનો પૂર્ણ પ્રકાશ અને ઊષ્મા પામ્યા વિના લાંબા સમય સુધી તે આત્મજ્ઞાનની એ પ્રભામાં જ રહે એવુંય બને. સૂર્યોદયની પૂર્વેક્ષણોમાં, ઘરમાં બેઠેલાને, સૂર્યોદય થયો છે કે નહિ એ કળવું જેમ ઘણીવાર મુશ્કેલ બને છે તેમ, લાંબા સમયથી આત્મજ્ઞાનની સ્પષ્ટ પ્રભામાં રહેતી આવી વ્યક્તિ ખરેખર અનુભવ પામી ચૂકી છે કે નહિ એ કળવું પણ સામાન્યત: કોયડો જ બની રહે છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
