________________
૧ ૪૯
મૂલ સંસ્કૃત અને ગુજરાતી અનુવાદ अथाक्षणिकत्वम्; सुस्थितः पर्यायैकान्तवादः ! यदाहुः - "अथापि नित्यं परमार्थसन्तं सन्ताननामानमुपैषि भावम् । उत्तिष्ठ भिक्षो ! फलितास्तवाशाः सोऽयं समाप्तः क्षणभङ्गवादः ॥" ।
न्यायम. पृ. ४६४] इति । 127. सन्ताननी (ARIS अर्थोन प्रवाउन) अपेक्षा से पूर्वोत्तर क्षोभयति३५ ક્રમ સંભવે છે એમ નહિ કહી શકાય કારણ કે સત્તાન અવસ્તુ છે, અસતુ છે. સન્તાનને જો વસ્તુ (સત) માનવામાં આવે તો પ્રશ્ન ઉદ્ભવે કે તે ક્ષણિક છે કે નિત્ય? જો કહો કે તે ક્ષણિક છે તો તદૂગત ક્ષણો(ક્ષણિક અર્થો)થી તેની કોઈ વિશેષતા રહેશે નહિ. જો કહો કે નિત્ય છે તો વાહ! તમે બૌદ્ધોએ એકાન્ત ક્ષણિકવાદ ખરો સ્થિર સ્થાપિત કર્યો ! અર્થાત્ એકાન્ત ક્ષણિકવાદનું અસ્તિત્વ જ તમે મિટાવી દીધું. કહ્યું પણ છે, જો તમે (બૌદ્ધ) નિત્ય અને પરમાર્થ સત્ સત્તાનરૂપ વસ્તુને સ્વીકારો છો તો તે ભિક્ષુ ! ઊઠ,
भो 251, तरी अमोणी, मातरो क्षमंगवा सभास(नष्ट) 25 यो" [न्यायमरी, पृ. ४६४].
128. नाप्यक्रमेण क्षणिकेऽर्थक्रिया सम्भवति । स ह्येको रूपादिक्षणो युगपदनेकान् रूपादिक्षणान् जनयन् यद्येकेन स्वभावेन जनयेत्तदा तेषामेकत्वं स्यादेकस्वभावजन्यत्वात् । अथ नानास्वभावैर्जनयति - किञ्चिदुपादानभावेन किञ्चित् सहकारित्वेन; ते तर्हि स्वभावास्तस्यात्मभूता अनात्मभूता वा ? । अनात्मभूताश्चेत्; स्वभावहानिः । यदि तस्यात्मभूताः; तर्हि तस्यानेकत्वं स्वभावानां चैकत्वं प्रसज्येत । अथ य एवैकत्रोपादानभावः स एवान्यत्र सहकारिभाव इति न स्वभावभेद इष्यते; तर्हि नित्यस्यैकरूपस्यापि क्रमेण नानाकार्यकारिणः स्वभावभेदः कार्यसाङ्कर्यं च मा भूत् । अथाक्रमात् क्रमिणामनुत्पत्तेर्नैवमिति चेत्; एकानंशकारणात् युगपदनेककारणसाध्यानेककार्यविरोधात् क्षणिकानामप्यक्रमेण कार्यकारित्वं मा भूदिति पर्यायैकान्तादपि क्रमाक्रमयोापकयोनिवृत्त्यैव व्याप्याऽर्थक्रियापि व्यावर्तते । तद्व्यावृत्तौ च सत्त्वमपि व्यापकानुपलब्धिबलेनैव निवर्तत इत्यसन् पर्यायैकान्तोऽपि ।
128. मेन्त १९ अर्थ पोतानiयोन युगपो साथे उत्पन्न ४२ छ मेम પણ બૌદ્ધો માની શકે નહિ. તેમ છતાં તમે બૌદ્ધો માનો છો કે એક રૂપષણ યુગપત,
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
