________________
૩૨૮
આગમિક વ્યાખ્યાઓ संग्रहणं संग्रहः । सह कलाभिः सकलः, सम्पूर्ण इत्यर्थः । अस्ति हेतद्देशसंगृहीतत्वाद् विकलोऽपि संग्रहः, अयं तु समस्तग्राहित्वात् सकलः । कथम् ? सामायिके एव द्वादशाङ्गार्थपरिसमाप्तेः । वक्ष्यते च - "सामाइयं तु तिविहं....." कश्चासौ ? आवश्यकानुयोगः । अवश्यक्रियानुष्ठानादौ आवश्यकमनुयोजनमनुयोगोऽर्थव्याख्यानमित्यर्थः, आवश्यकस्यानुयोग आवश्यकानुयोगः तमावश्यकानुयोगम् । गृणन्ति शास्त्रार्थमिति गुरवो ब्रुवन्तीत्यर्थः, ते पुनराचार्या अर्हदादयो वा, तदुपदेशः-तदाज्ञा, गुरूपदेशानुसारो गुरूपदेशानुवृत्तिरित्यर्थः, तया गुरूपदेशानुवृत्त्या-गुरूपदेशानुसारेणेति ।'
भंगविषय 'बहुविग्घाई-', 'तं मंगलमादी-' भने 'तस्सेव-' मा १९ ગાથાઓ (ગા. ૧૨-૧૪)નું વ્યાખ્યાન કરતાં આચાર્ય કેટલા સંક્ષેપમાં મંગલનું प्रयोशन सताव्यु छ, हुमओ :
'बहुविघ्नानि श्रेयांसीत्यतः कृतमङ्गलोपचारैरसौ ग्राह्योऽनुयोगो महानिधानवद् महाविद्यावद् वा । तदेतद् मंगलमादौ मध्ये पर्यन्ते च शास्त्रस्येष्यते । तत्र प्रथम शास्त्रपारगमनाय । तस्यैव शास्त्रस्य स्थैर्यहेतोर्मध्यमम् । अव्यवच्छित्त्यर्थमन्त्यमिति ।
भामिनिमपि शाननु स्व३५ पतावती मायाया 'अत्थाभिमुहो-' (lo ૮૦)ની વ્યાખ્યામાં આચાર્યે આ જ્ઞાનનું લક્ષણ આ પ્રમાણે બતાવ્યું છે : ___ 'अर्थाभिमखो नियतो बोधोऽभिनिबोधः । स एव स्वार्थिकप्रत्ययोपादानादाभिनिबोधिक : । अथवा यथायोगमायोजनीयम्, तद्यथा-अभिनिबोधे भवं तेन निर्वृत्तं तन्मयं तत्प्रयोजनं वेत्याभिनिबोधिकम् ।'
આચાર્ય હરિભદ્ર પોતાની આવશ્યકવૃત્તિમાં આભિનિબોધિક જ્ઞાનની આ વ્યાખ્યાને વધારે સ્પષ્ટ કરી છે.'
આચાર્ય જિનભદ્રના દેહાવસાનનો નિર્દેશ કરતાં ષષ્ઠ ગણધરવક્તવ્યતાના संतम वाम माव्यु छ : निर्माप्य षष्ठगणधरवक्तव्यं किल दिवंगताः पूज्याः अनुयोगमार्गदेशिकजिनभद्रगणिक्षमाश्रमणाः । अर्थात् ७४ १५२ वाहनी व्याध्या या પછી અનુયોગમાર્ગનું દિગ્દર્શન કરાવનાર પૂજ્ય જિનભદ્રગણિ ક્ષમાશ્રમણ આ લોકથી ચાલી ગયા. આ વાક્ય આચાર્ય કોટ્યાર્થે જિનભદ્રના મૃત્યુ પછી લખ્યું છે, એવું પ્રતીત થાય છે. તે પછી કોટ્યાર્ક તે જ દિવંગત આચાર્ય જિનભદ્રને નમસ્કાર કરીને નિમ્ન શબ્દો સાથે આગળની વૃત્તિ શરૂ કરે છે :
१. शुभो - सारिन्द्रीय ॥१२५वृत्ति : पृद्धि, पृ. ७ (१).
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
