________________
અંગબાહ્ય આગમો (દ્વિતંત્રી વીના), વલ્લકી (સામાન્ય વા), મહતી, કચ્છભી (પાતી વીણા), ચિત્રવીણા, સબદ્ધી, સુઘોષા, નંદિઘોષા, ભ્રામરી, પભ્રામરી, વરવાદની (તંત્રી વી), તૂરા, તુમ્બવીણા (તુવયુજી વીળા), આમોદ, ઝંઝા, નકુલ, મુકુંદ (મુગ વાવિશેષ), હુડુક્કા, વિચિક્કી", કટાર, ડિડિમ, કિણિત, દર્દર, દર્દરિકા (વર્થ વધશરીરવસ્થાને વ સ નોધાવવનો, જંબૂદ્વીપપ્રજ્ઞપ્તિ, ૧૦૧), કલશિકા, મહુવર, તલ, તાલ, કાંચતાલ, રિગિસિકા (ffી , જંબૂદ્વીપપ્રજ્ઞપ્તિ), લરિયા, મગરિકા, શિશુમારિકા, વંશ, વેણુ, વાલી (તૂવિશેષ:, ર દિ મુ9 રત્વ વાદ્યતે), પિરલી અને બદ્ધક (fપત્નીવૌ સુખરૂપવાવશેષ, જંબૂઢીપપ્રજ્ઞપ્તિ, પૃ. ૧૦૧) (૫૯). નાટ્યવિધિ :
ત્યારપછી સૂર્યાભદેવે દેવકુમારો અને દેવકુમારીઓને આદેશ આપ્યો કે તેઓ ગૌતમ વગેરે નિગ્રંથ શ્રમણો સમક્ષ બત્રીસ પ્રકારની નાટ્યવિધિનું પ્રદર્શન કરે. આદેશ મળતાં જ દેવકુમારો અને દેવકુમારીઓ ગૌતમ વગેરે શ્રમણોની સમક્ષ એક પંક્તિમાં ઊભા રહી ગયા. તેઓ બધા એકી સાથે નીચે નમ્યા અને બધાએ એક જ સાથે પોતાનું મસ્તક ઊંચું કર્યું. પછી બધી જગ્યાએ પ્રસરી જઈને તેઓએ પોતાના ગીત-નૃત્યનો પ્રારંભ કર્યો (૬૧-૬૨).
૧. આને આવજ અથવા સ્કંધાવજ પણ કહેવામાં આવે છે, એજન ૧૦૭૫. ૨. જુઓ–એજન, ૧૦૭૬ વગેરે. ૩. સૂત્ર ૬૪ પણ જોવું જોઈએ. વાદ્યોના વર્ણનમાં ઘણીબધી ગરબડ થયાનું જણાય છે.
મૂળ પાઠમાં તેમની સંખ્યા ૪૯ આપવામાં આવી છે, પરંતુ વાસ્તવિક સંખ્યા પ૯ છે. ઘણા બધા વાઘોનું સ્વરૂપ અસ્પષ્ટ છે, સ્વયં ટીકાકારે તેમની પરિભાષા આપી નથી. ટીકાકારના મત અનુસાર વેણુ, પિરલી અને બદ્ધગ વાદ્યોનો વંશ નામના વાદ્યમાં અંતર્ભાવ થઈ જાય છે. બાર સૂર્યોના નામો–ભંભા, મુકુંદ, મદ્દલ, કદંબ, ઝલ્લરી, હુડુક્ક, કાંસ્યતાલ, કાહલ, તલિમા, વંસ, સંખ અને પણવ. વાદ્યો માટે જુઓબૃહત્કલ્પભાષ્ય પીઠિકા (પૃ. ૧૨), ભગવતી (૫, ૪), જીવાભિગમ, ૩, પૃ. ૧૪૫ અ, જંબૂઢીપ્રજ્ઞપ્તિ, ૨, પૃ. ૧૦૦ વગેરે; અનુયોગદ્વારસૂત્ર ૧૨૭, નિશીથસૂત્ર ૧૭, ૧૩૫-૩૮, સૂયગડંગ (૪, ૨, ૭) તથા સંગીતરત્નાકર, અધ્યાય ૬ (અહીં ચિત્રા, વિપંચી, શૃંગ, શંખ, પટક, મર્દલ, હુડુક્કા, કપટા, ઢક્કા, ઝલ્લરી, દુંદુભિ, ભેરી વગેરેના લક્ષણો બતાવવામાં આવ્યાં છે), રામાયણ ૫.૧૧.૩૮ વગેરે; મહાભારત ૭.૮૨ ૪.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
