________________
અંગઆગમ
વૃત્તિકારે પણ પોતાના શબ્દોમાં આ જ આશયને અધિક સ્પષ્ટ કરેલ છે. તેમણે તે સંબંધી એક પ્રાચીન ગાથા પણ ઉદ્ધૃત કરી છે, જે આ પ્રમાણે છે ઃ
जो वि दुवत्थतिवत्थो बहुवत्थ अचेलओ व संथरइ । न हु ते हीलंति परं सव्वे वि अ ते जिणाणाए || - દ્વિતીય શ્રુતસ્કંધ, સૂ. ૨૮૬, પૃ. ૩૨૭ ૫૨ વૃત્તિ
કોઈ ભલે દ્વિવસ્ત્રધારી હોય, ત્રિવસ્ત્રધારી હોય, બહુવસ્ત્રધારી હોય અથવા નિર્વસ્ત્ર હોય પરંતુ તેમણે એકબીજાની અવહેલના ન કરવી જોઈએ. નિર્વસ્ત્ર એવું ના સમજે કે હું ઉત્કૃષ્ટ છું અને આ દ્વિવસ્ત્રધારી વગેરે અપકૃષ્ટ છે. એ જ રીતે દ્વિવસ્ત્રધારી વગેરે એમ ન સમજે કે અમે ઉત્કૃષ્ટ છીએ અને આ ત્રિવસધારી કે નિર્વસ્ર શ્રમણ અપકૃષ્ટ છે. તેમણે એકબીજાનું અપમાન ન કરવું જોઈએ કેમ કે તેઓ બધા ભગવાનની આજ્ઞાનું અનુસરણ કરનારા છે.
૧૧૪
આથી સ્પષ્ટ થાય છે કે નિર્વસ્ત્ર કે વસ્ત્રધારી બંને પ્રત્યે મૂળસૂત્રકારથી માંડી વૃત્તિકાર સુધીના સહુ આચાર્યોએ પોતાનો સમભાવ વ્યક્ત કર્યો છે. ઉત્તરાધ્યયનમાં આવતાં કેશી-ગૌતમીય નામક ત્રેવીસમા અધ્યયનના સંવાદમાં પણ આ જ તથ્યનું પ્રતિપાદન કરવામાં આવ્યું છે.
આચારના પર્યાયો :
જ્યાં-જ્યાં દ્વાદશાંગી અર્થાત્ બાર અંગગ્રંથોનાં નામો બતાવવામાં આવ્યાં છે ત્યાં સહુ પ્રથમ આચારાંગનું નામ આવે છે. આચારાંગના પર્યાયવાચી નામો નિર્યુક્તિકારે આ પ્રમાણે બતાવ્યાં છે : આયાર, આચાલ, આગાલ, આગર, આસાસ, આરસ, અંગ, આઇષ્ણ, આજાતિ અને આમોક્ષ. આ દસ નામોમાં શરૂઆતનાં બે નામો જુદા નહિ પરંતુ એક જ શબ્દનાં બે રૂપાંતર છે. ‘આચાલ’ના ‘ચ’નો લોપ નથી થયો જ્યારે ‘આયાર’માં ‘ચ’ લુપ્ત છે. તે ઉપરાંત ‘આચાલ’માં માગધી ભાષાના નિયમ અનુસાર ‘ર’નો ‘લ’ થયો છે. ‘આગાલ’ શબ્દ પણ ‘આયાર’થી જુદો જણાતો નથી. ‘ય’ તથા ‘ગ’નું પ્રાચીન લિપિની અપેક્ષાએ મિશ્રણ થવું સંભવ છે તથા વર્તમાન હસ્તપ્રતોમાં પ્રયુક્ત પ્રાચીન દેવનાગરી લિપિની અપેક્ષાએ પણ તેમનું મિશ્રણ અસંભવિત નથી. આવી સ્થિતિમાં ‘આયાર’ને બદલે ‘આગાલ'નું વાચન સંભવિત છે. એ જ રીતે ‘આગાલ’ તથા ‘આગર' પણ જુદા જણાતાં નથી. ‘આગાર’ શબ્દના ‘ગા’ કે ‘આ’હ્રસ્વ થવાથી ‘આગર’ અને ‘આગાર’ના ‘૨’નો ‘લ’ થવાથી ‘આગાલ’ થવું સ્વાભાવિક છે. ‘આઇણ્ણ’ (આચીર્ણ) નામમાં ‘ચર’ ધાતુના ભૂતકૃદંતનો પ્રયોગ થયો છે. તે
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
