Harivanshpuran

SR No.: 001271
Original Sutra Author: Jinsenacharya
Author: Pannalal Jain
Publisher: Bharatiya Gyanpith
Publication Year: 2003
Total Pages: 1017
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari, Literature, & Story
File Size: 26 MB

Page 762

७२४
हरिवंशपुराणे पुरं मङ्गलकं नाम्ना पाटलीखण्डसंज्ञकम् । पद्मखण्डपुरं कान्तं तथा श्वेतपुरं परम् ॥२४०॥ अरिष्टपुरमिष्टं तु सिद्धार्थपुरमप्यतः । महापुरमतो नाम्ना स्फुटं धान्यवटं पुरम् ॥२४॥ वर्धमानपुरं ख्यातं पुरं सौमनसाह्वयम् । मन्दरं हास्तिनपुरं तथा चक्र पुरं माम् ॥२४२॥ मिथिला राजगृहकं पुरं वीरपुरं तथा । पुरी द्वारवती काम्यकृतं कुण्डपुरं पुरम् ॥२४३॥ चतुर्विंशतिसंख्यानां संख्यातानि यथाक्रमम् । जिनानां वृषभादोनां पारणानगराणि तु ॥२४४॥ स श्रेयान् ब्रह्मदत्तश्च सुरेन्द्र इव संपदा । राजा सुरेन्द्र दत्तोऽन्य इन्द्रदत्तश्च पन्नकः ॥२४५॥ सोमदत्तो महादत्तः सोमदेवश्च पुष्पकः । पुनर्वसः मनन्दश्च जयश्चापि विशाखकः ॥२४६॥ धर्मसिंहः पमित्रश्च धर्ममित्रोऽपराजितः । नन्दिषेणश्च वृषभदत्तो दत्तश्च सन्मयः ॥२४॥ वरदत्तश्च नृपतिर्धन्यश्च वकुलस्तथा । पारणास जिनेन्द्रेभ्यो दायकाश्च त्वमी स्टताः ॥२४॥ सर्वेषामादिभिक्षासु दातारोऽपि जिनेशिनाम् । सर्वासु वर्धमानस्य वसधारानियोगतः ॥२४९ ॥ अर्धत्रयोदशोत्कर्षाद्वसुधारासु कोटयः । तावन्त्येव सहस्राणि दशघ्नानि जघन्यतः ॥२५०॥ आद्यौ द्वौ दायको श्यामौ ज्ञेयावत्यौ च वर्णतः । शेषास्तु दायकाः सर्वे संतप्तकनकप्रभाः ॥२५॥ तपस्थिताश्च ते केचित्सिद्धास्तेनैव जन्मना । जिनान्ते सिद्धिरन्येषां तृतीये जन्मनि स्मृताः ॥२५२॥ वृषभमल्लीशपाश्र्वानामष्टमेन चतुर्थतः । जयाजस्य ययुः शेषाश्छद्मस्था हानिषष्टतः ॥२३॥ ज्ञानाप्तिः पूर्वतालेन्त्या दृषस्य सकटामुखे । ऊर्जयन्ते गिरी नेमेः पार्श्वस्याप्याश्रान्तिके ॥२५४॥ वीरस्य केवलोत्पाद जुकूलासरित्तटे । अन्येषां तु जिनेन्द्राणां स्योद्यानेषु यथायथम् ॥२५॥
खण्ड, ८ पद्मखण्डपुर, ९ श्वेतपुर, १० अरिष्टपुर, ११ सिद्धार्थपुर, १२ महापुर, १३ धान्यवटपुर, १४ वर्धमानपुर, १५ सोमनसपुर, १६ मन्दरपुर, १७ हस्तिनापूर, १८ चक्रपुर, १९ मिथिला, २० राजगृह, २१ वीरपुर, २२ द्वारवती, २३ काम्यकृति और २४ कुण्डपुर ये यथाक्रमसे वृषभ आदि चौबीस तीर्थंकरोंके प्रथम पारणाके दिन प्रसिद्ध हैं ।।२३९-२४४॥ १ राजा श्रेयांस, २ ब्रह्मदत्त, ३ सम्पत्तिके द्वारा सुरेन्द्रकी समानता करनेवाला राजा सुरेन्द्रदत्त, ४ इन्द्रदत्त, ५ पद्मक, ६ सोमदत्त, ७ महादत्त, ८ सोमदेव, ९ पुष्पक, १० पुनर्वसु, ११ सुनन्द, १२ जय, १३ विशाख, १४ धर्मसिंह, १५ सुमित्र, १६ धर्ममित्र, १७ अपराजित, १८ नन्दिषेण, १२ वृषभदत्त, २० उत्तम नीतिका धारक दत्त. २१ वरदत्त, २२ नपति, २३ धन्य और २४ बकूल ये वृषभादि ताथकरा प्रथम पारणाओंके समय दान देनेवाले स्मरण किये गये हैं ।।२४५-२४८|| समस्त तीर्थंकरोंकी आदि पारणाओं और वर्धमान स्वामीकी सभी पारणाओंमें नियमसे रत्तवृष्टि हुआ करती थी। वह रत्नवृष्टि उत्कृष्टतासे साढ़े बारह करोड और जघन्य रूपसे साढे बारह लास प्रमाण होती थी ||२४९-२५०।। इन दाताओंमें आदिके दो दाता और अन्तके दो दाता श्यामवर्णके थे और शेष सभी दाता तपाये हए सूवर्णके समान वर्णवाले थे ।।२५१।। इनम श्वरण कर उसी जन्मसे मोक्ष चले गये और कितने ही जिनेन्द्र भगवान्के मोक्ष जानेके बाद तीसरे भवमें मोक्ष गये ॥२५२॥
वृषभनाथ, मल्लिनाथ, और पार्श्वनाथको तेलाके बाद, वासुपूज्यको एक उपवासके बाद और शेष तीर्थकरोंको वेलाके बाद केवलज्ञानको प्राप्ति हुई थी ।। २५३ ।। वृषभनाथ भगवान्को पूर्वताल नगरके शकटामुख वनमें, नेमिनाथको गिरिनार पर्वतपर, पाश्र्वनाथ भगवान्को आश्रमके समीप, महावीर भगवान्को ऋजुकूला नदीके तटपर और शेष तीर्थंकरोंको
१. काम्या कृतं म. । २. सव्वणपारणदिणे णिबडइ वररयणवरिसमंवरदो। पणघणहददहलक्खं जेटुं अवरं सहस्सभागं च ।।६०२॥ अ. ४ त्रैलोक्यप्रज्ञप्ति ।

Translation AI Generated

## English Translation:

724
In the Harivamsha Purana, the city named Patali-khanda is auspicious. The city of Padma-khanda is beautiful, and the city of Shweta-pura is excellent. ||240||
The city of Arishta-pura is desirable, and the city of Siddhartha-pura is also from here. The city of Maha-pura is famous by name, and the city of Dhanya-vata is clear. ||241||
The city of Vardhamana-pura is known, and the city of Saumana-sa is called. Mandara, Hastina-pura, and Chakra-pura are also there. ||242||
Mithila, Rajagriha, Vira-pura, and the city of Dwaravati are also there. The city of Kamya-krita and the city of Kunda-pura are also there. ||243||
These twenty-four cities are counted in order. They are the cities of the first Parana of the twenty-four Tirthankaras, starting from Rishabha. ||244||
Shreyans, Brahmadatta, and the king Surendradatta, who is equal to Indra in wealth, are also there. Indradatta, Padmaka, Somadutta, Mahadatta, Somadeva, Pushpaka, Punarvasu, Sunanda, Jaya, Visakha, Dharmasimha, Sumitra, Dharmamitra, Aparajita, Nandishena, Vrishabhadatta, Datta, who is the holder of excellent conduct, are also there. ||245-247||
Varadatta, the king, Dhanya, and Vakula are also there. These are the donors to the Tirthankaras at the time of their first Parana. ||248||
All the Tirthankaras, and especially Vardhamana, had a rain of jewels at the time of their first Parana. This rain of jewels was in abundance, reaching twelve and a half crore, and in scarcity, twelve and a half lakh. ||249-250||
The first two donors and the last two donors were of dark complexion. All the other donors were of the color of heated gold. ||251||
Some of them attained liberation in the same birth, and some attained liberation in the third birth after the liberation of the Tirthankaras. ||252||
Rishabha, Mallinatha, and Parshvanatha attained Kevala Jnana after the fast. Vasupujya attained Kevala Jnana after one fast, and the rest of the Tirthankaras attained Kevala Jnana after the fast. ||253||
Rishabha attained Kevala Jnana in the Shakatamukha forest of the Purvatala city. Neminatha attained Kevala Jnana on the Girinar mountain. Parshvanatha attained Kevala Jnana near his hermitage. Mahavira attained Kevala Jnana on the bank of the Riju-kula river. The rest of the Tirthankaras attained Kevala Jnana in their respective places. ||254-255||

**Note:** The numbers in the text refer to the verses in the original text.