Harivanshpuran

SR No.: 001271
Original Sutra Author: Jinsenacharya
Author: Pannalal Jain
Publisher: Bharatiya Gyanpith
Publication Year: 2003
Total Pages: 1017
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari, Literature, & Story
File Size: 26 MB

Page 761

षष्टितमः सर्गः
७२३
दीक्षा कृष्णनवम्यां तु चैत्रस्य वृषभेशिनः । मुनिसुव्रतदीक्षास्यां वैशाखस्य बभूव सा ॥२२६॥ वैशाखस्येव शुद्धस्य प्रतिपद्यभिनन्द्यते । कुन्थोनिष्क्रमणं लोके नवम्यां सुमतेः पुनः ॥२२७॥ द्वादश्यां ज्येष्ठ कृष्णस्य त्रयोदश्यां च संक्रमम् । अनन्तस्य च शान्तेश्च परिनिष्क्रमणं स्मृतम् ॥२२८॥ द्वादश्यां ज्येष्ठकृष्णस्य सुपार्श्वस्य जिनेशिनः । नमेराषाढकृष्णस्य दशम्यां कथितं हि तत् ॥२२९॥ नेमेः सितचतुथ्यों तु श्रावणस्योपवर्णितम् । पद्माभस्य त्रयोदश्या कृष्णायां कार्तिकस्य तु ॥२३०॥ कृष्णस्य मार्गशीर्षस्य दशम्यां सुमतेस्तु तत् । शुक्लप्रतिपदि प्रोनं पुष्पदन्त जिनाशनः ॥२३१॥ तस्यैवारो दशम्यां तु पौर्णमास्यां च संभवः । एकादश्यां तु मल्लीशः परिनिष्क्रमणं श्रिताः ॥२३२॥ पौषस्य कृष्णपक्षस्य ोकादश्यां सुकालजम् । ज्ञेयं निष्क्रमणं चन्द्रप्रभपार्श्वजिनेन्द्रयोः ॥२३३॥ माघस्य कृष्णपक्षस्य द्वादश्यां शीतलस्य च । विमलस्य सितायां हि चतुर्थी परिकीर्तितम् ॥२३४॥ अजितस्य नवम्चां तु द्वादश्याममिनन्दनः । धर्मस्य तु त्रयोदश्यां परिनिष्क्रमणं मतम् ॥२३५॥ फाल्गुनासितपक्षस्य त्रयोदश्यां जिनेशिनः । श्रेयसो वासुपूज्य स्य चतुर्दश्यां तदीरितम् ॥२३६॥ वर्षेण पारणाद्यस्य जिनेन्द्रस्य प्रकीर्तिता । तृतीयदिवसेऽन्येषां पारणाः प्रथमा मताः ॥२३७॥ आद्येनेचरसो दिव्यः पारणायां पवित्रितः । अन्यैर्गोक्षीरनिष्पन्नपरमान्नमलालसैः ॥२३८॥ श्रीहास्तिनपुरं रम्यमयोध्यानगरी शुभा । श्रावस्ती च विनीता च पुरं विजयपूर्वकम् ॥२३९॥
कुरु, २२ देवकुरु, २३ विमला और २४ चन्द्राभा ये क्रमसे ऋषभादि तीर्थंकरोंकी शिविकापालकियोंके नाम हैं ॥२२१-२२५।।
चैत्र कृष्ण नवमीको भगवान् वृषभदेवकी, वैशाख कृष्ण नवमीको मुनिसुव्रतनाथकी, वैशाख सुदी प्रतिपदाके दिन कुन्थुनाथकी, वैशाख सुदी नवमीके दिन सुमतिनाथकी, ज्येष्ठकृष्ण द्वादशीके दिन अनन्तनाथ जिनेन्द्रकी, ज्येष्ठ कृष्ण त्रयोदशीके दिन शान्तिनाथको, ज्येष्ठ कृष्ण द्वादशीके दिन सुपाश्वं जिनेन्द्रकी, आषाढ़ कृष्ण दशमीके दिन नमिनाथकी, सावन सुदी चतुर्थीको नेमिनाथकी, कार्तिक कृष्ण त्रयोदशीको पद्मप्रभकी, मार्गशीर्ष कृष्ण दशमीको सुमतिनाथकी, मार्गशीर्ष सुदी प्रतिपदाके दिन पुष्पदन्त जिनेन्द्रकी, मार्गशीर्ष सुदी दशमीको अरनाथकी, मार्गशीर्ष सुदी पूर्णिमाको सम्भवनाथकी, मार्गशीर्ष सुदी एकादशीको मल्लिनाथकी, पौषकृष्ण एकादशीको चन्दप्रभ और पाश्वनाथको, माघ कृष्ण द्वादशीको शीतलनाथकी, माघ शुक्ल चतुर्थीको विमलनाथकी, माघ शुक्ल नवमीको अजितनाथकी, माघ शुक्ल द्वादशीको अभिनन्दननाथको, माघ शुक्ल त्रयोदशीको धर्मनाथकी, फाल्गुन कृष्ण त्रयोदशीके दिन श्रेयांसनाथकी और फाल्गन कृष्ण चतुर्दशीके दिन वासुपूज्य भगवान की दीक्षा हुई थी ॥२२६-२३६॥ श्री आदि जिनेन्द्रकी प्रथम पारणा एक वर्षमें [ मल्लिनाथ और पार्श्वनाथकी चौथे दिन ] तथा शेष तीर्थंकरोंकी तीसरे दिन हुई थी। भावार्थ-आदि जिनेन्द्रने छह माहका योग लिया था और छह माह विधि न मिलनेसे भ्रमण करते रहे इसलिए एक वर्ष बाद उन्हें आहार मिला। मल्लिनाथ और पाश्वनाथने दीक्षाके समय तीन दिनके उपवासका नियम लिया था इसलिए उन्हें चौथे दिन आहार मिला और शेष तीर्थंकरोंने दो दिनका उपवास किया था ।। २३७ ।। श्री आदिनाथ भगवान्ने पारणाके दिन उत्तम इक्षुरसको पवित्र किया था और शेष तीर्थंकरोंने लालसासे रहित हो गो-दुग्धके द्वारा निर्मित खीरके द्वारा आहार किया था ।। २३८ ॥ १ श्रीसुन्दर हस्तिनापुर, २ शुभ अयोध्या, ३ श्रावस्ती, ४ विनीता, ५ विजयपुर, ६ मंगलपुर, ७ पाटली
१. पारणा प्रथमा मता म.। २. एक्कवरिसेण उसहो उच्छ रसं कूणइ पारणं अवरे । गोक्खीरे णिप्पणं अण्णं बिदियम्मि दिवसम्मि ॥ ४ अ., ६७१ गाथा., त्रैलोक्यप्रज्ञप्ति ।

Translation AI Generated

## Chapter Sixty

**723**

The initiation of Vrishabhadeva took place on the ninth day of the dark fortnight of Chaitra, while that of Munisuvrata took place on the ninth day of the dark fortnight of Vaisakha. **226**

The initiation of Kunthunatha took place on the first day of the bright fortnight of Vaisakha, while that of Sumatinatha took place on the ninth day of the bright fortnight of Vaisakha. **227**

The initiation of Anantanatha took place on the twelfth day of the dark fortnight of Jyestha, while that of Shantiantha took place on the thirteenth day of the dark fortnight of Jyestha. **228**

The initiation of Supaarshva took place on the twelfth day of the dark fortnight of Jyestha, while that of Naminatha took place on the tenth day of the dark fortnight of Ashadha. **229**

The initiation of Neminatha took place on the fourth day of the bright fortnight of Shravana, while that of Padmaprbha took place on the thirteenth day of the dark fortnight of Kartik. **230**

The initiation of Sumatinatha took place on the tenth day of the dark fortnight of Margashirsha, while that of Pushpadanta took place on the first day of the bright fortnight of Margashirsha. **231**

The initiation of Aranatha took place on the tenth day of the bright fortnight of Margashirsha, while that of Sambhavanatha took place on the full moon day of the bright fortnight of Margashirsha. **232**

The initiation of Mallinatha took place on the eleventh day of the bright fortnight of Margashirsha, while that of Chandraprabha and Parshvanatha took place on the eleventh day of the dark fortnight of Pausha. **233**

The initiation of Sheetalnath took place on the twelfth day of the dark fortnight of Magha, while that of Vimalnath took place on the fourth day of the bright fortnight of Magha. **234**

The initiation of Ajitanatha took place on the ninth day of the bright fortnight of Magha, while that of Abhinandanatha took place on the twelfth day of the bright fortnight of Magha. **235**

The initiation of Dharmanatha took place on the thirteenth day of the bright fortnight of Magha, while that of Shreyansanatha took place on the thirteenth day of the dark fortnight of Phalguna. **236**

The initiation of Vasupujya took place on the fourteenth day of the dark fortnight of Phalguna. **236**

The first parana of the first Tirthankara took place after one year, while that of the other Tirthankaras took place on the third day. **237**

The first Tirthankara purified himself with divine sugarcane juice during his parana, while the other Tirthankaras consumed kheer made from cow's milk without any desire. **238**

The beautiful city of Hastinapur, the auspicious city of Ayodhya, Shravasti, Vinita, Vijayapur, Mangalapur, and Patali are all mentioned. **239**

The names of the Shivika palanquins of the Tirthankaras from Rishabhadeva onwards are Kuru, Devakuru, Vimala, and Chandrabha respectively. **221-225**