Harivanshpuran

SR No.: 001271
Original Sutra Author: Jinsenacharya
Author: Pannalal Jain
Publisher: Bharatiya Gyanpith
Publication Year: 2003
Total Pages: 1017
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari, Literature, & Story
File Size: 26 MB

Page 760

७२२
हरिवंशपुराणे रक्तकिंशुकपुष्पाभो वासुपूज्यो जिनेश्वरः । नीलाञ्जनाचलच्छायो मुनीन्द्रो मुनिसुव्रतः ॥२१२॥ नीलकण्ठस्फुरत्कण्ठरुचिर्नेमिः समीक्षितः । सुतप्तकनकच्छायाः शेषास्तु जिनपुङ्गवाः ॥२१३॥ 'निष्क्रान्तिर्वासुपूज्यस्य मल्ले मिजिनान्त्ययोः । पञ्चानां तु कुमाराणां राज्ञां शेषजिनेशिनाम् ॥२१४॥ वृषमस्य विनीतायां परिनिष्क्रमणं तथा । नेमेस्तु द्वारवत्यां तु शेषाणां जन्मभूमिषु ॥२१५।। निष्क्रान्तिः सुमतेभक्त्वा मल्ले साष्टममक्तका । तथा पार्श्वजिनस्यापि जयाजस्य चतुर्थका ॥२१६॥ षष्ठभक्तभृतां दीक्षा शेषाणां तीर्थदर्शिनाम् । श्रेयः सुमतिमल्लीशां पूर्वाह्न नेमिपार्श्वयोः ॥२१७॥ अन्येषामपराह्ने तां वीरो ज्ञातृवनेऽश्रयत् । क्रीडोद्याने जयासूनुः स सिद्धार्थवने वृषः ।।२१८॥ धर्मस्तु वप्रकास्थाने विंशो नीलगुहाश्रये । पाश्र्यो मनोरमोद्याने तपोभागाश्रमाश्रये ॥२१९॥ सहस्राम्रवनाद्येषु पुरोधानेषु ममिषु । शेषतीर्थकृतां वेधं परिनिष्क्रमणं बुधैः ॥२२०॥ सुदर्शना तु शिविका सुप्रमा तदनन्तरा । सिद्धार्थाचार्थसिद्धा च तत्रामयश्री प्रभा ॥२२१॥ सा निवृत्तिकरी षष्टी सप्तमी सुमनोरमा । परा मनोहरा सूर्यप्रभाशुक्रप्रभा परा ॥२२२॥ ततः परेण विज्ञेया शिविका विमलप्रमा। पुष्पामा देवदत्ताख्या परा सागरपत्रिका ॥२२३॥ नागदत्तामिधा चान्या चा: सिद्धार्थसिद्धिका । विजया वैजयन्ती च जयन्ताख्यापराजिता ॥२२४॥ नाम्नोत्तरकुरुश्चान्या दिव्या देवकुरुश्रुतिः । विमलामा च चन्द्राभा जिनानां शिविकाः क्रमात् ॥२२५॥
पुष्पके समान लालवणं, मुनियोंके स्वामी मुनिसुव्रतनाथ नीलगिरि अथवा अंजनगिरिके समान नीलवर्ण, नेमिनाथ नीलकण्ठ मयूरके सुन्दर कण्ठके समान नीलवर्ण और शेष जिनेन्द्र तपाये हुए सुवर्णके समान कान्तिवाले कहे गये हैं ।।२१०-२१३|| वासुपूज्य, मल्लिनाथ, नेमिनाथ, पार्श्वनाथ और वर्धमान इन पांच तीर्थंकरोंने कुमारकालमें ही दीक्षा धारण को थी और शेष तीर्थंकरोंने राजा होनेके बाद दीक्षा धारण की थी ॥२१४॥
भगवान् वृषभदेवका दीक्षाकल्याणक विनीतामें, नेमिनाथका द्वारवतीमें और शेष तीर्थंकरोंका अपनी-अपनी जन्मभूमिमें हुआ था ।।२१५|| सुमतिनाथ और मल्लिनाथने भोजन करनेके बाद दीक्षा धारण की थी तथा दीक्षाके बाद तीन दिनका उपवास लिया था। पार्श्वनाथ तथा वासुपूज्य भगवान्ने दीक्षाके बाद एक दिनका उपवास धारण किया था और शेष तीर्थंकरोंने दो दिनका उपवास लिया था। श्रेयोनाथ, सुमतिनाथ, मलिनाथ, नेमिनाथ और पार्श्वनाथ तीर्थंकरोंने दिनके पूर्वाह्नकालमें और अन्य तीर्थंकरोंने अपराह्न कालमें दीक्षा धारण की थी। भगवान् महावीरने ज्ञातृवनमें, वासुपूज्यने क्रीडोद्यानमें, वृषभदेवने सिद्धार्थ वनमें, धर्मनाथने वप्रका स्थानमें, मुनि सुव्रतनाथने नीलगुहाके समीप, पार्श्वनाथने तापसोंके तपोवनके समीप मनोरम नामक उद्यानमें और शेष तीर्थंकरोंने सहस्राम्रवनको आदि लेकर नगरके उद्यानोंमें दीक्षा धारण की थी ऐसा विद्वानोंको जानना चाहिए ।।२१६-२२०।। १ सुदर्शना, २ सुप्रभा, ३ सिद्धार्थ, ४ अर्थसिद्धा, ५ अभयंकरी, ६ निवृत्तिकरी, ७ सुमनोरमा, ८ मनोहरा, ९ सूर्यप्रभा, १० शुक्रप्रभा, ११ विमलप्रभा, १२ पुष्पाभा, १३ देवदत्ता, १४ सागरपत्रिका, १५ नागदत्ता, १६ सिद्धार्थसिद्धिका, १७ विजया, १८ वैजयन्ती, १९ जयन्ता, २० अपराजिता, २१ उत्तर
१. द्वौ कुन्देन्दुतुषारहारधवलो द्वाविन्द्रनीलप्रभो, द्वौ बन्धूकसमप्रभो जिनवृषौ द्वौ च प्रियङ्गुप्रभो। शेषाः षोडशजन्ममृत्युरहिताः संतप्तहेमप्रभास्ते संज्ञानदिवाकराः सुरनुताः सिद्धि प्रयच्छन्तु नः ॥६॥ चैत्यभक्तिः। २. णेमीमल्ली वीरो कुमारकालम्मि वासुपुज्जो य । पासो वि य गहिदतवा सेसजिणा रज्जचरिमम्मि ॥६७१॥. त्रै., अ. ४। ३. जयासूनोः वासुपूज्यस्य । ४. तीर्थदर्शिनाः म. । * भगवान् ऋषभदेवकी दीक्षा लेनेके बाद छह माहकी अनशनकी कथा सर्वत्र प्रसिद्ध है।

Translation AI Generated

722
In the Harivamsha Purana, Vasupujya, the Jinesvara, is described as having the color of the red Kinshuka flower. Munindra, Munisuvrata, is described as having the shade of the blue Anjana mountain. Neminatha is described as having the brilliance of a blue peacock's neck. The remaining Jina-punga-vas are described as having the color of molten gold. ||212-213||
Vasupujya, Malli, Neminatha, Parsvanatha, and Vardhamana, these five Tirthankaras took diksha in their childhood, while the remaining Tirthankaras took diksha after becoming kings. ||214||
Vrishabhadeva took diksha in Vinita, Neminatha in Dwaravati, and the remaining Tirthankaras took diksha in their respective birthplaces. ||215||
Sumatinatha and Malli took diksha after eating, and observed a three-day fast after diksha. Parsvanatha and Vasupujya observed a one-day fast after diksha, while the remaining Tirthankaras observed a two-day fast. Shreyonatha, Sumatinatha, Malli, Neminatha, and Parsvanatha took diksha in the morning, while the other Tirthankaras took diksha in the afternoon. Mahavira took diksha in Jnatrivana, Vasupujya in Krido-udyan, Vrishabhadeva in Siddharthavana, Dharmanatha in Vaprka-sthana, Munisuvrata near Neelaguha, Parsvanatha in Manorama Udyan near the tapas-vana of the tapasvis, and the remaining Tirthankaras took diksha in the gardens of the cities, starting with Sahasramra-vana. This is what the wise should know. ||216-220||
1. Sudarshana, 2. Suprabha, 3. Siddhartha, 4. Arthsiddha, 5. Abhayankari, 6. Nivrittikari, 7. Sumanorama, 8. Manohara, 9. Suryaprabha, 10. Shukraprabha, 11. Vimala-prabha, 12. Pushpabha, 13. Devadatta, 14. Sagarapatrika, 15. Nagadatta, 16. Siddharthsiddhika, 17. Vijaya, 18. Vaijayanti, 19. Jayanta, 20. Aparajita, 21. Uttara
1. Two are white like the garland of moon and snow, two are blue like the Indra-neel, two are like the Bandhuka flower, two are like the Priyangu flower. The remaining sixteen are free from birth and death, they are like molten gold, they are the sun of knowledge, they are praised by the gods, may they grant us Siddhi. ||6|| Chaitya-bhakti. 2. Nemi, Malli, Vira, Vasupujya in their childhood, Parsva also took diksha in his last life as a king. ||671||. Trai., A. 4. 3. Jayasunu, Vasupujya. 4. Tirthadarshina. * The story of Bhagavan Rishabhadeva's six-month fast after taking diksha is famous everywhere.