Harivanshpuran

SR No.: 001271
Original Sutra Author: Jinsenacharya
Author: Pannalal Jain
Publisher: Bharatiya Gyanpith
Publication Year: 2003
Total Pages: 1017
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari, Literature, & Story
File Size: 26 MB

Page 669

पञ्चपञ्चाशः सर्गः इह जहौ 'वसुधाशिविकासनं पुरुतपोऽधि सुधाशिविकासनम् । नमिसमः स 'शिलातलमाययावपगमार्थमिलातलमायया ॥११८॥ 'स्त्रजमिनोऽथ सबस्त्रमलंकृतीरपामय्य सवस्त्रम लंकृती । प्रविलसत्कमलासनधीरतः प्रियवधूकमलासनधीरतः ॥११९॥ मृदुकराङ्गलिभीरुचिरासितान् घनकचानतिमीरुचिरासितान्। व्युदहरदृढपञ्चपरिग्रहैः स रहितः सपं च परिग्रहैः ॥२०॥ "नपसहस्रममा नमिना तपः श्रितमिवैनममानमिनातपः । तपति नातपवारणवारितः 'प्रपदातपवारणवारितः ॥१२१॥ निकचितां कचसम्पदमात्मना प्रकुटिलां गतकोपदमात्मना । व्यपनयन्निव शल्यपरम्परां नृपगणः श्रियमैत् स्त्रपरम्पराम् ॥१२२॥
१
सम्मति पाकर वह पालको रख दी ।।११६-११७।। उस उपवन में पहुँचकर भगवान्ने विशाल तप धारण करनेके उद्देश्यसे देवोंको हर्षित करनेवाले पृथ्वीपर विद्यमान पालकी रूपी आसनको छोड़ दिया और स्वयं पृथ्वीतल की मायाका परित्याग करनेके लिए नमिनाथ भगवान्के समान शिलातलपर जा पहुंचे ॥११८॥ तदनन्तर जो अतिशय बुद्धिमान् थे, जिनकी पद्मासन और धीरता अत्यन्त शोभायमान थी तथा जो प्रियस्त्री, एवं राज्यलक्ष्मीके त्यागकी बुद्धिमें रत -- लीन थे ऐसे भगवान नेमिनाथने परदाके अन्दर माला, वस्त्र और सब अलंकार उतारकर परिग्रहसे रहित तथा दयासे युक्त होकर कोमल अंगुलियोंसे युक्त सुदृढ़ पंचमुट्ठियोंसे उन सघन केशोंको तत्काल उखाड़कर फेंक दिया जो अत्यन्त सुन्दर और काले थे एवं अतिशय भीरु मनुष्य ही अपने शरीरमें जिनका चिरकाल तक स्थान बनाये रखते हैं ॥११९-१२०।। भगवान् नमिनाथने जिस तपको धारण किया था उसी तपको एक हजार राजाओंने भी भगवान नेमिनाथके साथ धारण किया था उस समय मानरहित भगवान्को सूर्यका आताप सन्तप्त नहीं कर सका था क्योंकि इन्द्रके द्वारा लगाये हुए छत्रसे वह रुक गया था अथवा छत्ररूपी जल वहां पड़ रहा था उसके प्रभावसे सूर्यजन्य आताप उन्हें दुखी करने में समर्थ नहीं हो सका था ।।१२१।। उस समय क्रोधरहित इन्द्रिय-दमनसे युक्त अपने आपके द्वारा शिरपर बद्ध कुटिल केशोंको उखाड़ता हुआ राजाओंका समूह ऐसा सुशोभित हो रहा था मानो चिरकालसे साथ लगी हुई कुटिल शल्योंकी परम्पराको
१. वसुधायां विद्यमानं यत् शिविकारूपं आसनं तत् । २. विशालतपःसम्मुखम् । ३. देवहर्षकम् । ४. शिलातलम आययौ इति पदच्छेदः । ५. इलातले या माया तया सह । ६. सजमितोऽथ म । ७. अथ अलम । अत्यर्थ कृती पण्डित: स इनः स्वामी, सवस्त्रं यथा स्यात्तथा वस्त्रस्य नेपथ्यमध्ये इत्यर्थः । स्रज बस्नं अलंकृती: अलंकारांश्च अपगमय्य त्यक्त्वा कथंभूतः इनः ? कमलासनं च धीरता च इति कमलासनधीरते प्रविलसन्त्यो कमलासनधीरते यस्य सः, प्रियवधूश्च कमला च लक्ष्मीश्च तयोः, असनस्य त्यागस्य धियां रतः तत्परः। ८. मदवः कराङगल्यो येष तैः, दढषञ्चपरिग्रहै: दृढपञ्चमष्टिभिः । ९. रुचिरा मनोहरा: असिता: कृष्णाश्च ये तान । १०. अति भीरुषु चिरं आसितं स्थानं येषां तान्, घनकचान सान्द्रकेशान् । ११. नमिनाथेन इव अनेन नेमिनाथेन अमा सह नपसहस्रं तपः थितम् । अमानं मानरहितं एनम् जिनम् इनातप: सूर्यधर्मः न तपति स्म । आतपवारणेन छत्रेण वारितः सन् । १२. आतप-धारणं च तद् वारि च इत्यात पवारणवारि प्रपतच्च तत् आतपवारणवारि च तस्मात् । १३. गतः कोपो यस्मिन् एवंभूतो यो दमः इन्द्रियवशीकार: स आत्मा स्वरूपं यस्य तेन, एवंभूतेन आत्मना शल्यपरम्परामिव, निकचितां निवद्धां कुटिलां बक्रां कचसम्पदं व्यपनयन् दूरीकुर्वन्, नृपगणः स्वपरम्परां श्रियं ऐत् प्रापत् ।

Translation AI Generated

The fifty-fifth chapter: Here, the Lord, with the intention of performing a great penance, abandoned the palanquin-like seat, which was present on the earth, and which was pleasing to the gods, and went to the stone floor, like Naminath Bhagwan, to abandon the illusion of the earth. ||118|| Then, the extremely intelligent Lord Neminath, whose lotus-seat and patience were very radiant, and who was devoted to the thought of renouncing his beloved wife and the wealth of the kingdom, removed the garland, clothes, and all ornaments from within the curtain, and became free from possessions and full of compassion. With his soft-fingered, strong five fists, he immediately plucked out the thick, black hair, which was very beautiful and which only very timid people keep on their bodies for a long time. ||119-120|| The penance that Lord Neminath had undertaken was also undertaken by a thousand kings along with him. At that time, the sun's heat did not scorch the honorless Lord, because it was stopped by the umbrella placed by Indra, or the water of the umbrella was falling there. Due to its effect, the heat of the sun was not able to make them unhappy. ||121|| At that time, the group of kings, who were free from anger and possessed self-control, were becoming beautiful by plucking out the crooked hair tied on their heads by their own selves. It was as if they were removing the long-standing tradition of crooked thorns. ||122||