________________
૧૪ ૧
રત્નાકરાવતારિકા ભાગ-૩ પરિચ્છેદ ૬-૭૪ થી ૩૬ સાધ્ય અને સાધનની વ્યાવૃત્તિ થઈ હોય તો સાધ્યાભાવ અને સાધનાભાવ સંભવે, પરંતુ એમ નથી. આ અસિદ્ધભયવ્યતિરેક નામના ત્રીજા વૈધર્મેનું ઉદાહરણ છે. એમ જાણવું. . ૬-૭૩
___ असर्वज्ञोऽ अनाप्तो वा कपिलोऽक्षणिकैकान्तवादित्वाद् , यः सर्वज्ञ आप्तो वा स क्षणिकैकान्तवादी यथा सुगत इति सन्दिग्धसाध्यव्यतिरेकः सुगतेऽसर्वज्ञतानाप्तत्वयोः साध्यधर्मयोावृत्तेः સાત્ એ દ્દ-૭૪
__ अनादेयवचनः कश्चिद् विवक्षितः पुरुषो रागादिमत्त्वाद् , यः पुनरादेयवचन: स वीतरागस्तद्यथा शौद्धोदनिरिति सन्दिग्धसाधनव्यतिरेकः, शौद्धोदनौ रागादिमत्त्वस्य निवृत्तेः संशयात् ॥६-७५॥
न वीतराग: कपिल: करुणास्पदेष्वपि परमकृपयाऽनर्पितनिजपिशितशकलत्वात्, यस्तु वीतरागः स करुणास्पदेषु परमकृपया समर्पितनिजपिशितशकलस्तद्यथा तपनबन्धुरिति सन्दिग्धोभयव्यतिरेक इति तपनबन्धौ वीतरागत्वाभावस्य करुणास्पदेष्वपि परमकृपयाऽनर्पितनिजपिशितशकलत्वस्य च व्यावृत्तेः सन्देहात् ॥६-७६ ॥
સૂત્રાર્થ- કપિલબષિ અસર્વજ્ઞ છે. અથવા અનામ છે. કારણ કે અક્ષણિક (નિત્ય) એકાન્તવાદી હોવાથી, જે જે અસર્વજ્ઞ નથી, અનામ નથી અર્થાત૬ સર્વજ્ઞા અને આમ છે. તે તે ક્ષણિર્કકાન્તવાદી છે. જેમકે “સુગત'' (બૌદ્ધ). આ સંદિગ્ધસાધ્ય-વ્યતિરેકનું ઉદાહરણ છે. કારણ કે બૌદ્ધમાં અસર્વજ્ઞતા અને અનામતારૂપ સાધ્યધર્મના અભાવની શંકા રહેલી છે. I ૬-૦૪ll
આ (સામે ઉભેલો) કોઇ વિવક્ષિત પુરુષ અનાદેય વચનાવાળો છે. કારણ કે તે રાગાદિવાળો છે. અહીં જે જે અનાદેય વચન વાળા નથી. અર્થાત આદેય વચનવાળા છે. તે તે રાગાદિવાળા હોતા નથી, અર્થાત વીતરાગ હોય છે. જેમકે શૌદ્ધોદનિ (બો). આ ઉદાહરણ સંદિગ્ધસાધન વ્યતિરેકનું છે. કારણકે બોદ્ધમાં અનાદેયવચનાભાવ અર્થાત આદેયવચનતા હજુ હોઇ શકે છે. પરંતુ રાગાદિનો અભાવ (એટલે કે વીતરાગતા)નો સંદેહ છે. II ૬-૦પ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
