________________
: ૨૭૬ :
નિવાદ :
માનવુ જોઇએ. પ્રાણવાયુમાં એ સંસ્કાર ગ્રહણ કરવાનું સામચ્યું નથી. જન્મ જન્માન્તમાં એક જ પ્રાણવાયુ સ ́ચરતા નથી. શરીરા જેમ જુદા જુદા પ્રાપ્ત થાય છે તેમ પ્રાણવાયુ પણ જુદે જુદે હાય છે. એટલે આત્મા એક એવી શાશ્વત વસ્તુ છે કે જે વિવિધ સંસ્કારવશ નાના પ્રકારની પ્રવૃત્તિએ કરે છે, સુખદુઃખ વેઠે છે ને વિચરે છે.
ચા—ભૂતાના વિચિત્ર સ્વભાવથી જ પ્રવૃત્તિએ ચાલે છે.
જન્મતાંની સાથે બળક રુદન કરે છે કે ભૂખ લાગતાં સ્તન્યમાંન કરવા-ધાવવા લાગે છે તેથી આત્મા માનવે જોઇએ એવું કાંઇ નથી. પંચભૂતાના સમ્મિશ્રણમાં એવા સ્વભાવ કે તેથી વધ પ્રવૃત્તિ ચાલે છે. તિ નાદારાં પાત્ર વચનુગુત અગ્નિ આકાશને કેમ બાળતે નથી ? એવા પ્રશ્ન કોઇ કરતું નથી કારણ કે તેના સ્વભાવ જ કાષ્ઠા દિન દવાના છે. આકાશને આળવાના નથી. એ પ્રમાણે ભૂતાન ચિન્ય શક્તિ છે, તેથી રાવ દેખાતી પ્રવૃત્તિના નિર્ઘા થાય છે, તો શામાટે આત્મા માનવા જોઇએ ? આત્મા, પરભ૬, ત્યા ગ્રહણ કરેલ સંસ્કાર, તેના અહિં ઉદ્બોધ, તે ઉજ્જૈધના નિમિતો. કાળાન્તરે સંસ્કારોના વિનાશ વગેરે લાંબુ લાંબુ માનવામાં કેટલું બધું ગૌરવ છે. માટે આત્મા માનવામાં કાઇ પ્રબલ કારણ હૈં નહિં.
સ્યા---જાતિ-સ્મરણથી આત્માની સિદ્ધિ
વિશ્વમાં ચાલતી સત્ર પ્રવૃત્તિઆને જો કેાઇના સ્વભાવ ઉપર હાર્ડી દેવામાં આવે તો કાર્યકારણની જે વ્યવસ્થા છે તે નાશ પામે ને તે વ્યવસ્થાના લેપ સાથે જ વ્યવહાર માત્ર સ્થગિત થઇ જાય. સંભવિત કારણા કે ઉપાયા જ્યાં કારગત ન થતાં હોય ત્યાં જ છેવટે સ્વભાવનુ શરણ સ્વીકારવું પડે
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
