________________
: ૨૧૨ :
નિહ્નવવાદ: અનેક છે. વળી અપેક્ષા તે વ્યક્તિદીઠ ને વચનદીઠ જુદી જુદી હોય છે. એ રીતે જેટલી અપેક્ષાઓ છે તેટલા નો છે. જે માટે વિશેષાવશ્યક ભાષ્યમાં કહ્યું છે–
'जावन्तो धयणपहा, तावन्तो वा नया विसहाओ ।'
(અથવા અપિ શબ્દથી–જેટલા વચનવ્યવહારો છે તેટલા નય છે.)
પ્રશ્ન–એ પ્રમાણે તો ન ગણત્રી વગરના થયાં, તે તે સર્વનું સ્વરૂપ-જ્ઞાન કઈ રીતે થઈ શકે ?
ઉત્તર–જે કે સર્વ નનું સંપૂર્ણ જ્ઞાન સર્વજ્ઞ સિવાય અન્યને ન જ થઈ શકે, તે પણ નાનું સ્વરૂપ સમજાય અને સત્ય વ્યવહાર ચાલે માટે જ્ઞાની ભગવંતોએ તે સર્વ નાની જુદી જુદી વહેચણ કરીને તેઓને મુખ્ય સાત નયમાં સમાવેશ કરેલ છે. એટલે તે સાત નયનું સ્વરૂપ સમજાયાથી નયનું જ્ઞાન થઈ શકે છે.
પ્રશ્ન-તે સાત નય ક્યા ?
ઉત્તર–નગમ, સંગ્રહ. વ્યવહાર, જુસૂત્ર, શબ્દ, સમભિરૂઢ અને એવંભૂત એ પ્રમાણે તે સાત નો છે.
નૈગમ નય પ્રશ્ન-તે સાત નોમાં પ્રથમ નેગમ નય કોને કહેવાય ?
ઉત્તર–નિગમ એટલે લેક અથવા સંક૯૫, તેમાંથી જેની ઉત્પત્તિ છે તે નિગમ નય, અથતુ લેકપ્રસિદ્ધ અર્થને સ્વકારનાર નય તે મૈગમ નય છે, અથવા જે નયના વસ્તુને
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
