________________
૧૫૦ • મારું જીવનવૃત્ત પરિશિષ્ટોની ઉપયોગિતાનું વધારે ભાન કરાવ્યું ને એ કામ કરવાની વધારે આવડત પણ કેળવી. ચોથા કર્મગ્રન્થના પરિશિષ્ય
સાનુવાદ ત્રણ કર્મગ્રન્થોના સંપાદન તથા મુદ્રણે કામની નવીન દિશા જ સુઝાડી. જે તાલીમ કોઈ સંસ્થા કે ગુરુ પાસેથી મળી જ ન હતી તે પ્રત્યક્ષ કામ કરવાથી મળતી લાગી ને બેવડો ઉત્સાહ વધ્યો. એમ તો ચોથા કર્મગ્રન્થનો હિન્દી અનુવાદ પણ પ્રેસમાં છાપવા અપાયો હતો પણ નવી સૂઝે મને કહ્યું કે, તું, એને લખેલ છે તે કરતાં આને બીજી રીતે તૈયાર કર, પહેલાં કરેલ શ્રમ ને ખર્ચ નકામો જશે એવી લેશ પણ ચિંતા ન કર તો આ નવી રીતનું લખાણ વળી તને આગળ વધવાની તાલીમ આપશે. રમણીકલાલને પણ નવી સૂઝ પસંદ આવી ને અમે પહેલાંનું બધું લખાણ રદ કરી તદ્દન નવેસર ચોથા કર્મગ્રન્થનો ફરી અનુવાદ કરવા મંડ્યા ને પરિશિષ્ટોની તૈયારી કરવા લાગ્યા.
મૂળ કર્મગ્રન્થનું કદ કાંઈ મોટું ન કહેવાય, પણ એમાં સંખ્યાબંધ જૈન પારિભાષિક શબ્દો આવે છે. મહત્ત્વનાં લગભગ બધાં જ પરિભાષિક શબ્દોને લક્ષી અમે અનેક પરિશિષ્ટો લખ્યાં. ઉપલભ્ય સમગ્ર જૈન વામને આધારે પ્રત્યેક શબ્દનો પારિભાષિક અર્થવિકાસ એ પરિશિષ્ટોમાં દર્શાવવામાં આવ્યો છે. જૈન પારિભાષિક કોશનો સંકલ્પ
આ પરિશિષ્ટ તૈયાર કરવા વાસ્તે જે વિશાળ વાચન અને ચિંતન કરવું પડ્યું તેણે વળી ગ્રન્થ તૈયાર કરવાની નવી સૂઝમાં કંઈક ઉમેરો કર્યો તથા નવું જ સાહિત્ય તૈયાર કરવાની યોજનાઓ પણ સુઝાડી. પ્રસ્તાવના સિવાયનું ચોથા કર્મગ્રન્થને લગતું સમગ્ર મેટર તૈયાર થયું, પણ સૂઝેલી નવી યોજના પ્રમાણે એક નવા જ કામ તરફ અમે વળ્યા. યોજના એ હતી કે એક વિશ્વકોશ જેવો જૈન પારિભાષિક શબ્દકોશ સ્વતંત્રપણે તૈયાર કરવો, જેમાં જૈન પરંપરાના સમગ્ર વિષયોને સ્પર્શતી બધી જ પરિભાષાઓના અર્થતરોનું વર્ણન ઐતિહાસિક તેમજ તુલનાત્મક દૃષ્ટિએ કરવું. કેન્દ્રસ્થાને જૈન પરિભાષાને રાખી તેના સ્થાનમાં બૌદ્ધ ને વૈદિક દર્શનોમાં કઈ કઈ પરિભાષાઓ છે ને એ બધી પરિભાષાઓ વચ્ચે શાબ્દિક કે આર્થિક કેટકેટલું અંતર છે ને એ અંતર ક્યા કારણે ઉદ્દભવ્યું છે એ બધું યોજનાગત પારિભાષિક શબ્દકોશમાં દર્શાવવું જેથી સમગ્ર ભારતીય આચારવિચારની પરંપરાઓનું સામ્ય-વૈષમ્ય ઐતિહાસિક કમે જાણવું સુલભ બને.
- તત્ત્વાર્થસૂત્ર એ એક રીતે સમગ્ર જૈન પરિભાષાઓનો સંગ્રહગ્રન્થ છે. જેમાં તેની
પૂર્વભૂમિકા જાર વર્ષના ભૂતકાળને આવરે છે તેમ તેનો ઉત્તરકાલીન વિકાસ પણ Jain Education International For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org