________________
કથા પદ્ધતિનું સ્વરૂપ અને તેના સાહિત્યનું દિગ્દર્શન • ૧૦૭ જાતના વાદીનો કઈ કઈ જાતના પ્રતિવાદી સાથે વાદ સંભવે અને કઈ જાતના સાથે ન સંભવે એનો વિસ્તાર નીચે પ્રમાણે છે :
(૧) વિજયેચ્છ વાદીનો સ્વાત્મનિતત્ત્વનિર્ણયુચ્છ પ્રતિવાદી સાથે; (૨) સ્વાત્મનિતત્ત્વનિર્ણયુચ્છ વાદીનો વિજયેચ્છપ્રતિવાદી સાથે; (૩) સ્વાત્મનિતત્ત્વનિર્ણયેછુ વાદીનો સ્વાત્મનિતત્ત્વનિર્ણયેચ્છ પ્રતિવાદી સાથે અને (૪) પરત્રતત્ત્વનિર્ણયેઙ્ગ સર્વજ્ઞ વાદીનો પરત્રતત્ત્વનિર્ણયેઙ્ગ સર્વજ્ઞ પ્રતિવાદી સાથે–આ પ્રમાણે ચાર વાદ ન સંભવે.
જે (વાદ) સંભવે તે આ પ્રમાણે :
(૧) વાદી અને પ્રતિવાદી બંને વિજયેઠુ; (૨) વાદી વિજયેષ્ણુ અને પ્રતિવાદી અસર્વજ્ઞ પત્રતત્ત્વનિર્ણયેઠુ; (૩) વાદી વિજયેષ્ણુ અને પ્રતિવાદી સર્વજ્ઞપરત્રતત્ત્વનિર્ણયેઠુ; (૪) વાદી સ્વાત્મનિતત્ત્વનિર્ણયે અને પ્રતિવાદી અસર્વજ્ઞ-પરત્ર-તત્ત્વનિર્ણયેઠુ; (૫) વાદી સ્વાત્મનિતત્ત્વનિર્ણયેચ્છ અને પ્રતિવાદી સર્વજ્ઞ-પર-તત્ત્વનિર્ણયેઠુ; (૬) વાદી અસર્વજ્ઞ-પરતત્ત્વનિર્ણયેઠુ અને પ્રતિવાદી વિજયેઠુ; (૭) વાદી અસર્વજ્ઞ પરત્રતત્ત્વનિર્ણયેષ્ણુ અને પ્રતિવાદી સ્વાત્મનિતત્ત્વનિર્ણયેઠુ; (૮) વાદી અસર્વજ્ઞ પરત્રતત્ત્વનિર્ણયેઠુ અને પ્રતિવાદી અસર્વજ્ઞ-પરત્ર-તત્ત્વનિર્ણયેઠુ; (૯) વાદી અસર્વજ્ઞ પરત્રતત્ત્વનિર્ણયેઠુ; (૧૦) વાદી સર્વજ્ઞ-પરત્રતત્ત્વનિર્ણયેઠુ અને પ્રતિવાદી વિજયે; (૧૧) વાદી સર્વજ્ઞ પરત્રતત્ત્વનિર્ણયેઠુ અને પ્રતિવાદી સ્વાત્મનિતત્ત્વનિર્ણયેઠુ; (૧૨) વાદી સર્વજ્ઞપરત્રતત્ત્વનિર્ણયેછુ અને પ્રતિવાદી અસર્વજ્ઞ પરત્રતત્ત્વનિર્ણયેચ્છુ.
અંગનિયમ–વાદકથાનાં ચાર અંગો માનવામાં આવ્યાં છે : (૧) વાદી, (૨) પ્રતિવાદી, (૩) સભ્ય, (૪) સભાપતિ. વધારેમાં વધારે આ ચાર જ અંગો વાદ માટે આવશ્યક છે. પણ વાદી પ્રતિવાદીની વિશેષતાને લઈને કેટલાક વાદો ઓછાં અંગોથી પણ ચાલે છે. તેથી વાદને લગતો અંગનો નિયમ પણ બતાવવામાં આવ્યો છે; જેમ કે વાદી અને પ્રતિવાદી વચ્ચે વાદના જે ઉપર્યુક્ત બાર પ્રકાર બતાવવામાં આવ્યા છે તેમાંથી વિજયેચ્છ વાદી સાથે (૧) વિજયેષ્ણુ પ્રતિવાદીનો (૨) અસર્વજ્ઞ પરત્રતત્ત્વનિર્ણયેચ્છુ-પ્રતિવાદીનો તથા (૩) સર્વજ્ઞ પરત્રતત્ત્વનિર્ણયેચ્છ પ્રતિવાદીનો—એ પ્રમાણે ત્રણ વાદો બને છે. તે વાદો પૂર્વોક્ત ચારે અંગ હોય તો જ ચાલી શકે. કારણ કે જયાં વાદી કે પ્રતિવાદી–બેમાંથી એક પણ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org