Page Text
________________
ગુણરત્નાકરછેદની સમીક્ષા / ૧૦૭ ચલૈંતિ મોર ચિત્તચોર હાવભાવ મંડએ, જૂવત્તિ મત્તિ રક્તચિત્ત હત્યિ નક્તિ ખંડએ, અસંગરંગ અંગ અંગ કોટિ વેશિ દમ્બએ, કડક્ન-ચલ્મ તીર તિલ્મ તિષ્મિ તિમ્બ મુક્કએ” (૨.૬૯) ‘અનેક બોલ મિઠ ગીઆ, નાદ ભેદ કિજએ, પતંતિ પાય દાસિ તુમ્ભ માન મુક્લ દિજએ, વિલગ્નિ કંઠિ બાહુ ઘલ્લિ હત્થડા મરોડએ, સુજાણ થૂલિભદ્ર સાથિ ભોગયોગ લોડએ.” (૨.૭૦).
આવી કડીઓમાં કવિએ કાવ્યના બહિરંગની જે માવજત કરી છે એ મુદ્દો તો આપણે હવે પછીના વિભાગમાં જોઈશું.
સ્થૂલિભદ્ર અને કોશાના ભોગવિલાસનાં વર્ણનો પણ શૃંગારરસિક બન્યાં છે. એમાં પણ કલ્પન અને અભિવ્યક્તિની તાજગી જોવા મળશે. નીચેની કડીમાં સ્થૂલિભદ્રકોશાની પ્રણયક્રીડાને કવિએ “કુસુમકેલિ' રૂપે વર્ણવી છે એ એક વિશિષ્ટ પ્રયોગ જણાય છે. જુઓ :
કુશમગંધવાસિત જલ ગંગહ, કુસુમસેજિ કુસુમાયુધ રંગહ, કુસુમરેડિ સાથરા સુવિત્થર, કુશમકેલિ ઈમ કરઇ નિરંતર.” (૨.૧૨૭)
સ્થૂલિભદ્રને વાત તો કરવી છે વેશ્યાચરિત્રની. ‘વેશ્યા કદી એક પુરુષનિષ્ઠ રહી નથી. એ અનેકની સાથે છળ કરે છે. પણ આ આખીયે વાત સૂરજ અને ચંદ્ર બંનેની સાથે કપટ કરતી રાત્રિનું એક ચિત્ર કલ્પીને કવિ કરે છે. :
સૂરિજ જવ અત્યમાં, કેશ તવ મૂકી રોઈ, જવ વેલા જેહની, તામ હસ્યઉં મન મોહી, ફુલ્લ તાર સિરિ ઘલ્લિ, રમઇ તે ચંદા સાથઈ સૂર સમઈ જાણેવિ, ફુલ્લ પણિ નાખઈ હાથઈ, ઇમ રમણિ ફૂડ બિહું ચઉં કરઈ, વેશિ કહીં સાચી નઉ હાં,
જાણયો જાણ યુગતઈ વલી, સહિજસુંદર કવિ ઈમ કહઈ.” (૨.૮૩)
-- “જ્યારે સૂર્ય આથમે છે ત્યારે રાત્રિ કેશ છૂટા મૂકીને સૂર્યના વિયોગમાં) રડે છે. તે જ રાત્રિ તારા રૂપી ફૂલો માથામાં નાખીને ચંદ્રની સાથે રમે છે. પણ સૂર્યને આવવાનો સમય થતાં રાત્રિ તારા રૂપી ફૂલો હાથથી નાખી દે છે (સવારે તારાનું અસ્ત થવું તે). આમ રાત્રિ બન્નેની સાથે કપટ કરે છે. એ જ રીતે વેશ્યા પણ કદી સાચી હોતી નથી.'
રાત્રિનું આ આખું જ કલ્પનાચિત્ર કાવ્યાત્મક બન્યું છે અને વિરલ જણાય છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001192 |
| Book Title | Gunratnakarchand |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Sahajsundar, Kantilal B Shah |
| Publisher | Shrutgyan Prasarak Sabha |
| Publication Year | 1998 |
| Total Pages | 398 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati & Literature |
| File Size | 18 MB |