________________
૬૦ [] સિદ્ધસેન શતક
ભારપૂર્વક અને ઝીણવટથી કરી છે.
ભગવાન મહાવીરના કર્મસિદ્ધાંતની કેટલીક વિશેષતાઓ શ્રી દિવાકરજી તેમની આગવી શૈલીમાં વર્ણવે છે. મોહનાં બંધન સિવાય બીજું કોઈ બંધન જ નથી એમ ભગવાને પ્રબોધ્યું. વળી કર્મોની આઠ મૂળ પ્રકૃતિ અને તેની પાછી ઉત્તપ્રકૃતિઓ (પેટા વિભાગો) પણ તેમણે જણાવ્યા. આમ કેમ ? એનું સમાધાન એ છે કે મોહકર્મના કારણે જ બાકીના કર્મોનું ઉપાર્જન થાય તે માટે ખરું બંધન મોહનું જ છે, અજ્ઞાનનું છે.
કર્મનું બંધન જીવાત્માને સહુથી પ્રથમ કયારે વળગ્યું ? ભગવાને કહ્યું કે તે અનાદિ છે. બીજી તરફ કર્મો બંધાય છે ને છૂટે છે એમ પણ કહ્યું. આનો અર્થ એ કે કર્મોનો પ્રવાહ અનાદિ છે, એક જ કર્મ સદાને માટે રહેતું નથી. સાંકળની કડીઓની જેમ કર્મો શૃંખલાબદ્ધ હોય છે, આ સાંકળને તોડી શકાય છે. કર્મોનો પ્રવાહ અનાદિ છે, પણ તેનો અંત આવી શકે છે એમ પણ પ્રભુએ કહ્યું છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
