________________
રાગ-દ્વેષને પીસી નાખનારું યંત્ર
न रागनिर्भर्त्सनयन्त्रमीदृशं, त्वदन्यदृग्भिश्चलितं विगाहितम् ।
यथेयमन्तःकरणोपयुक्तता
સિદ્ધસેન શતક – ૨૯
बहिश्च चित्रं कलिलासनं तपः । । (१.२४)
અંતઃકરણમાં અખંડ જાગૃતિ અને બહાર કઠિન આસન આદિ વિવિધ પ્રકારનું તપ : રાગને કચડી નાખતું આવું યંત્ર તમારા સિવાય અન્ય કોઈએ ચલાવ્યું જાણ્યું નથી.
Jain Education International
રાગ અને દ્વેષ બંધનનું કારણ છે અને તેનાથી મુક્તિ મેળવવી એ જ મોક્ષનો માર્ગ છે આ વાતમાં લગભગ બધાં ધર્મદર્શનો એકમત હોવા છતાં, આ લક્ષ્યને આંબવા માટેના માર્ગો અંગે અકલ્પ્ય વૈવિધ્ય પ્રવર્તે છે. દેહદમનના વિચિત્ર પ્રયોગો, પ્રભુકૃપા પ્રાપ્ત કરવાના આશયથી થતી વિવિધ ઉપાસનાઓ, યોગની ગહન પ્રક્રિયાઓ, તત્ત્વચિંતન અને તીક્ષ્ણ બૌદ્ધિક વ્યાયામો, ધ્યાનની વિભિન્ન ટેકનીકો આવું તો કેટલુંય અધ્યાત્મક્ષેત્રે આવિષ્કાર પામ્યું છે. આ બધાં માર્ગોને બે વિભાગમાં વહેંચી શકાય. એક, શારીરિક-માનસિક દમન અને સંયમને પ્રમુખતા આપતા માર્ગો; બે, ચિત્તવૃત્તિઓ અને માનસિક ક્રિયા ૫૨ ભાર મૂકનારા માર્ગો.
ભગવાન મહાવીરે સાડા બાર વરસ સુધી સાધના કરી તેમાં ‘કાયોત્સર્ગ’
-
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
