________________
મ
સિદ્ધસેન શતક ! ૨૭
Jain Education International
અનેકાંતવાદી મહાવીર
असत्सदेवेति परस्परद्विषः, प्रवादिनः कारणकार्यतर्किणः । तुदन्ति यान् वाग्विषकण्टकान्न तै-, ર્મવાનનેાન્તશિયોરિર્વતે’।। (૧.૨૦)
હે પ્રભુ! 'જગત સત્ છે' અથવા ‘જગત અસત્ છે’ એવી એકાંગી માન્યતાઓમાં ગ્રસ્ત અને તે માટે કાર્યકારણની વિભિન્ન કલ્પનાઓમાં વ્યસ્ત મતવાદીઓ પરસ્પરના વિરોધી બની ઝેરી કાંટા જેવા વચનોના પ્રહાર એકબીજા ઉપર કરતા રહે છે. અનેકાંત દૃષ્ટિના કારણે શાંત અને સ્વસ્થ કથન કરનારા એવા તમને એ ઝેરી કાંટા જેવા વચનોના પ્રહારો ખમવા પડતા નથી.
આ જગત શું છે કેવું છે ? એ પ્રશ્ન પ્રાચીનકાળના ઋષિઓથી માંડીને આજના વૈજ્ઞાનિકોની શોધનો વિષય રહ્યો છે. ભગવાન મહાવીરે ષડ્ દ્રવ્યાત્મક છ દ્રવ્યના બનેલા જગતનું નિરૂપણ કર્યું. આ છ દ્રવ્યો પરસ્પર વિરોધી લાગે તેવા ગુણધર્મયુક્ત છે એમ પણ કહ્યું. અન્ય ચિંતકો જગત ‘સત્' છે, ‘અસત્ છે', ‘નિત્ય છે' કે ‘અનિત્ય છે’ એવા કોઈ એક પક્ષનો આશ્રય લે છે અને બીજા પક્ષોને ખોટા ઠરાવવા તર્કબળનો ઉપયોગ
૨. ॰ત – મુદ્રિત પાઠ
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
