________________
સિદ્ધસેન શતક [] ૨૦૯
વ્રત, નિયમો ઘડી કાઢવામાં આવ્યા છે. તેની ઝીણી ઝીણી વિગતો, પેટાનિયમો, અપવાદો વગેરે પૂરતા ખુલાસા સાથે નિશ્ચિત કરાયા છે. અમુક અમુક પરિસ્થિતિમાં શું કરવું તે અંગેના નિર્દેશો શાસ્રમાં છે જ, છતાં તેની જાણકારી ન હોય, અથવા શાસ્રમાં જોવાનો સમય ન હોય ત્યારે શું કરવું? આવા સમયે જેનો આશ્રય લઈ શકાય તેવો સર્વોપરિ નિયમ દિવાકરજી અહીં આપે છે.
નિયમોનો ય નિયમ એ છે કે દોષથી બચવામાં સહાયક બને એવો વિચાર, એવી ગોઠવણ, એવી પદ્ધતિ તે વખતે અપનાવવી. ક્રોધાદિ દોષોને અટકાવવામાં ઉપયોગી થાય તે જ તે સમયનો આપણો માર્ગ. તોફાન વખતે મધદરિયે હંકારવાના બદલે દરિયાને કિનારે કિનારે વહાણ ચલાવવામાં આવે છે. તડકાથી બચવા છાંયડાવાળા ભાગમાંથી માણસો આડાઅવળા પણ ચાલે છે. સાધકે પણ દોષથી બચાય એવો માર્ગ લેવો.
ગાડું હાંકતો ખેડૂત વાછરડાને સાચવી શકે નહિ. આવા ટાણે તે વાછરડાને ગાડાના પાછલા ભાગે બાંધી દે છે. બસ, કામ થઈ ગયું. સાધકે પણ જ્યારે જે ઉપાય/સાધન/આધાર દ્વારા ચિત્તશુદ્ધિ જળવાતી હોય અથવા વધુ દોષથી બચાતું હોય તેનો આશ્રય લેવો, તેવું આચરણ કરવું, તેવા ઉપાય કરવા. વિધિ-નિષેધોનો કોયડો ઊકેલી આપતો આ ‘મુષ્ટિનિયમ’ – Thumb Rule છે.
---
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
