________________
૧૮૪ [] સિદ્ધસેન શતક
હોય. બાહ્ય આચાર-વ્યવાર ચોખ્ખો હોવો એ બાહ્ય શુચિતા. વિચારોના સ્તરે પણ નિર્મળતા હોવી એ આંતરિક શુચિતા.
ગુરુ સૌમ્ય હોય, ગુરુનું સાન્નિધ્ય શીતળ હોય. ગુરુ તેજસ્વી હોય, ગુરુના વ્યક્તિત્વમાં પ્રતાપ હોય. સત્ય, જ્ઞાન, તપ જેવા ગુણો ગુરુને તેજસ્વી બનાવે છે. વળી ગુરુ કરુણાવંત હોય – વાત્સલ્યનિધિ હોય.
ગુરુ સ્વહિત અને પરહિત બંનેને સમજનારા હોય. આ કદાચ ગુરુની પ્રમુખ લાયકાત બની રહે. અન્યોનું ભલું કરવા જતાં પોતાનું અહિત થઈ જાય અથવા પોતાના શ્રેયની ચિંતામાં શિષ્યના કલ્યાણમાં ધ્યાન ન આપી શકે – બંને સ્થિતિમાં ગુરુ તરીકે નિષ્ફળતા પુરવાર થાય. ગુરુ વિદ્વાન હોય, શાસ્ત્રોમાં પારંગત હોય, તે સાથે અનેક વ્યાવહારિક વિષયોની પણ પર્યાપ્ત જાણકારી ગુરુ પાસે હોવી જોઈએ. ગુરુપદ સીધું ન મળે. વર્ષોની સાધના દ્વારા પોતાની વાસનાઓ-વિકારો પર અમુક અંશે વિજય મેળવ્યા પછી જ ગુરુ બનવાનો અધિકાર મળે. ભીતરની આંટીઘૂંટીઓ પોતે કંઈક ઊકેલી હોય તે જ અન્યને તેવા વિષયમાં માર્ગદર્શન આપી શકે. દિવાકરજીએ આથી જ ગુરુની છેલ્લી વિશેષતા બતાવી છે – ભીતરના ભેદ પામનાર, વિકારોને જીતનાર.
થાન ન આપી
ત થયા તે સાફળતા પુરવાર
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
