________________
સિદ્ધસેન શતક [] ૧૭૭
૮૦
સંસાર મનમાં છે
मनसोपैति विषयान्
मनसैवातिवर्तते। किमेव' बहुरल्पं वा
શરીરે વદરેવ વા?I (9૭.૧૪) વિષયોનું ગ્રહણ મનથી જ થાય છે, અને એમનો ત્યાગ પણ મનથી જ થાય છે. વિષયો થોડા હોય કે ઘણા હોય, શરીરગત હોય કે બહાર રહેલા હોય, તેનાથી શો ફેર પડે છે?
“વિષય બંધનરૂપ છે, વિષયો દુઃખદાયી છે, વિષયોથી દૂર રહો, વિષયોનો ત્યાગ કરો. વિષયોનું સુખ ક્ષણિક છે, વિષયો અસાર છે” – આવો અનુરોધ મોટા ભાગના ઉપદેશકો તરફથી થતો હોય છે. વિષયો જાણે એક ભયંકર શત્રુ હોય અને તે આત્માની પાછળ પાડ્યા હોય એવી રીતે વિષયોની ભયંકરતાનું વર્ણન થતું રહે છે. ઉપર ઉપરથી લાગે પણ ખરું કે જાણે વિષયો આત્માને ખેંચી રહ્યા છે, આત્મા પરવશ બનીને વિષયો તરફ જાણે ખેંચાય છે. વ્યવહારનયના દૃષ્ટિકોણથી જોતાં આ વાત સાચી છે જ.
નિશ્ચયનય બીજી જ વાત કરે છે. વિષયો આત્માને બાંધતા નથી; આત્મા જાતે વિષયોને વળગે છે. વળગવું એ પણ કહેવા પૂરતું છે. વિષયો . શિવ - મુદ્રિત પાઠ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
