________________
સિદ્ધસેન શતક ૧૬૫
૭૪
વ્યવહારની વિધિઓ શા માટે છે ?
सुव्रतानि यमा वृत्तं
यथाध्यात्मविनिश्चयम्। दीक्षाचारस्तु शैक्षाणां
વર્ભસ્થર્યાનુવૃત્તયેT (9૭.૩) કોઈના જીવનમાં વ્રત, નિયમ કે સદાચાર ખરેખર છે કે કેમ તે તેના અંતરંગભાવના આધારે નક્કી થઈ શકે. દીક્ષા વગેરે વિધિઓ તો સાધકની માર્ગ પર સ્થિરતા ટકાવવા માટે છે.
દિવાકરજીએ નિશ્ચયદૃષ્ટિથી કેટલીક સાફ સાફ વાતો સત્તરમી બત્રીસીમાં કરી છે. તેઓ વ્યાવહારિક દૃષ્ટિકોણના વિરોધી નથી. ધર્મને બાહ્ય વિધિઓ કે બાહ્ય વર્તન સાથે જોડી દેવાની ભૂલ થાય અથવા બીજી બાજુ અધ્યાત્મના નામે વ્યવહારના માળખાની ઉપેક્ષા થઈ જાય એ બંને સ્થિતિ તેમને ઈષ્ટ નથી.
કોઈ વ્યક્તિ ધાર્મિક છે કે નહિ એ માત્ર તેના બાહ્ય વર્તન પરથી નિશ્ચિત કરી શકાય નહિ. ધર્મ બહારથી આવતી ચીજ નથી, અંદરથી ઊગનારી ચીજ છે. ધર્મનો ઉદ્ભવ પ્રથમ હૃદયમાં થાય, એનો પ્રભાવ રોજિંદા વ્યવહારમાં વર્તાય. પ્રથમ કરણાનો ભાવ હૃદયમાં પ્રગટે, તેની ૨. વાનિ યમ – મુદ્રિત પાઠ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
