________________
देशकालनिमित्तानि
૭૩
निमित्तान्यनियोगतः ।
नियोगतो वा तत्सिद्धौ નવાધ્યાત્મવિશેષતા ||
१. न वाध्या
સિદ્ધસેન શતક [] ૧૬૩
નિમિત્તોનો પ્રભાવ અનિયત છે
(૧૭.૨) સ્થળ, કાળ અને બાહ્ય નિમિત્તો નિશ્ચિત રૂપે મુક્તિનાં કારણ નથી બનતા, આ બાહ્ય કારણોથી જો નિશ્ચિતપણે મુક્તિ સિદ્ધ થતી હોય તો આંતરિક ભાવોની કોઈ વિશેષતા જ ન રહે.
.
સત્તરમી બત્રીસીમાં શ્રી સિદ્ધસેનસૂરિનું જૈન સાધનામાર્ગ વિષયક ચિંતન પ્રાપ્ત થાય છે. જૈન વિચારધારામાં બે દૃષ્ટિકોણ મુખ્ય સ્થાને છે ઃ વ્યાવહારિક દૃષ્ટિકોણ અને નૈૠયિક દૃષ્ટિકોણ. માત્ર તત્ત્વચર્ચામાં જ આ દૃષ્ટિકોણ લાગુ પડે છે એવું નથી, સાધના-આરાધનાના ક્ષેત્રે અર્થાત્ ધર્મક્ષેત્રે પણ આ બે દૃષ્ટિકોણ એટલા જ ઉપયોગી થાય છે. ‘વ્યવહારનય’ સ્થૂળ અને બાહ્ય સ્વરૂપને મહત્ત્વ આપે છે, નિશ્ચયનય' સૂક્ષ્મ અને ઊંડા લક્ષણોને મહત્ત્વ આપે છે. સત્તરમી બત્રીસીમાં દિવાકરજીએ ધાર્મિક જીવનની કેટલીક બાબતોને નિશ્ચયનયના દૃષ્ટિકોણથી તપાસવાનો ઉપક્રમ રાખ્યો છે.
કાર્યકારણનો નિયમ સર્વત્ર પ્રવર્તે છે. ભૌતિક પદાર્થોના રૂપાંત૨મુદ્રિત પાઠ; ર. °શેષતઃ – મુદ્રિત પાઠ.
-
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
