________________
૧૫ર D સિદ્ધસેન શતક
બહુ ઓછા લોકો થાય છે. ખાસ કરીને વિચારોની આપ-લેમાં લોકોને વાત વધારતાં અને ગૂંચવતાં આવડે છે, વાત મૂકતાં એટલે કે વાત કરતાં નથી આવડતું.
સામાને સમજાવવાનું ત્યારે જ બને કે જ્યારે પ્રથમ પોતે બરાબર સમજ્યો હોય. એક વાત કરતાં પહેલાં બીજી હજાર વાતો આપણા ધ્યાનમાં હોવી જોઈએ. હકીકતોને તારવી લઈને-છૂટી પાડીને ક્રમશઃ પ્રસ્તુત કરવી પડે. દરેક બાબતમાં કહેવા જેવું તો ઘણું ોય, પણ કેટલું કહેવું ને કેટલું છોડી દેવું અને વિવેક ન કરી શકે તો વાત ખીલે ન બંધાય. શબ્દોનો બગાડ થશે ને વાત ગૂંચવાશે. એ શબ્દબ્રહ્મની ઉપાસના નહિ, શબ્દો સાથે રમત થઈ. બધું સમજી ચૂકેલો માણસ જ થોડા શબ્દોમાં – સાવ સરળ શબ્દોમાં કહેવાનું કહી શકે છે અને એ જ શબ્દબ્રહ્મનો સાચો “ભોકતા” છે. શબ્દનો સ્વામી છે. આપણી સંતપરંપરાએ આ વાત સિદ્ધ કરી દર્શાવી છે.
આ છે શબ્દબ્રહ્મના ઉપાસકનું દિવાકરજીએ દોરેલું શબ્દચિત્ર. પંડિતાઈ છાંટવાવાળા, વિષયાંતર કરીને લોકોનો સમય ખરાબ કરનારા, સમજાય નહિ એવું બોલવામાં જ પોતાની મહત્તા માનનારા કહેવાતા વકતાઓ આમાંથી બાદ થઈ જાય છે.
શબ્દનો ઉપયોગ કોઈને શાતા પમાડવામાં, પૂરક માહિતી પૂરી પાડી તેની મુશ્કેલી ઓછી કરવામાં કરવાનો હોય. આવા ઉદાત્ત આશયથી શબ્દોને પ્રયોજનાર વક્તા એક પરમાર્થનું કામ કરી સાત્ત્વિક આનંદ અનુભવે છે. એ જ શબ્દબ્રહ્મનો આનંદ છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
