________________
સિદ્ધસેન શતક [ ૧૪૩
૩
આચરણ કરતાં આશય વધુ મહત્ત્વનો છે. न विधिः प्रतिषेधो वा
कुशलस्य प्रवर्तितुम्। तदेव वृत्तमात्मस्थं
#ષાયપરિપત્તિયેTI (૦.૨૦) સુજ્ઞ પુરુષો માટે આચરણના વિષયમાં વિધિ-નિષેધના આદેશોની આવશ્યકતા નથી, કારણ કે કષાયજનક ગણાતું આચરણ પણ જ્યારે આત્મસ્થ ભાવે કરાય છે ત્યારે તે જ આચરણ કષાયની નિર્જરાનું કારણ બને છે.
અધ્યાત્મમાર્ગનો ઠીક ઠીક અનુભવ કરનારને જ સમજાય એવી એક વાત શ્રી સિદ્ધસેન અહીં કરી રહ્યા છે. ધર્મશાસ્ત્ર એટલે વિધિ-નિષેધોનું એક જંગલ એમ ઘણાને લાગતું હોય છે. આ કરાય, આ ન કરાય, અમુક સંજોગોમાં પાછું કરાય – આવા વિધિ-નિષેધ-અપવાદો ધર્મશાસ્ત્રો વિસ્તારથી દર્શાવે છે અને તે છતાં શાસ્ત્રમાં ઉલ્લેખ ન હોય એવી સ્થિતિ પણ જીવનમાં આવી પડે છે, તે વખતે શું કરવું ? એવી મુંઝવણ નવો સાધક અનુભવે છે. અનુભવી સાધક તે બાબતે પોતાની સૂઝથી રસ્તો કાઢે છે.
શાસ્ત્રનિર્દિષ્ટ વિધિ-નિષેધોનું અનુસરણ પ્રથમ તબક્કે અનિવાર્ય હોય. વિચારશીલ સાધક ક્રમે ક્રમે આ વિધિ-નિષેધો કયા હેતુથી ફરમાવાયા છે તે
Jain Education International
. For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
