________________
૧૪૦ સિદ્ધસેન શતક
મળે છે. શરીરના અતિ સૂક્ષ્મ સ્તરે સંયોજન-વિસર્જન ચાલતાં રહે છે, એમ મનના સ્તરે પણ વિકલ્પોનો એક પ્રવાહ ચાલતો રહે છે. શરીર-મનના આ પલટાતા સ્વરૂપો-આકારો-અવસ્થાઓ સાથે એકાકાર બનીને ચૈતન્યતત્ત્વ પોતાને શરીર-મનરૂપ માની લે છે. આ ભ્રાંતિ અતિ ઊંડા સ્તરે-અજાગૃત સ્તરે બંધાય છે. આવો ‘અહંકાર’ જન્મવાની સાથે જ મમભાવ પણ આવી જાય છે. પછી અનુકૂળ અને સુખદ પદાર્થો-વ્યક્તિઓ-સ્થિતિઓ માટે આસક્તિ અને પ્રતિકૂળ વસ્તુ-વ્યક્તિ-સ્થિતિ માટે દ્વેષ આપોઆપ જન્મે છે, એમાંથી આવે છે પ્રતિક્રિયા અને પ્રતિક્રિયાના પરિણામે બંધાય છે કર્મો. કર્મો ફરી જન્મનું કારણ બને છે અને એ જ ઘટમાળ આગળ ચાલુ રહે છે.
શરીર-મનના માત્ર જ્ઞાતા-દૃષ્ટા બની રહેવાય તો રાગ-દ્વેષની પ્રતિક્રિયા અટકી જાય અને કર્મબંધને અવકાશ ન રહે. સાધનાની આવી કોઈક પ્રક્રિયાનો દિવાકરજી અહીં નિર્દેશ કરી રહ્યા છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
