________________
સિદ્ધસેન શતક ૮૯
૩૬
પ્રાચીન પુરુષો કોને કહેવાય?
जनोऽयमन्यस्य मृतः पुरातनः,
पुरातनैरेव समो भविष्यति। पुरातनेष्वित्यनवस्थितेषु कः,
પુરાતનોત્તાન્યપરીચ રોયે?II (૬.૬) આ વ્યકિત (એટલે કે વિદ્યમાન વ્યકિત) મરીને અન્ય લોકો માટે પ્રાચીન પુરુષ બનવાનો છે અને આપણા પ્રાચીન પુરુષો જેવો જ ગણાવાનો છે. પ્રાચીનો જો આમ બદલાતા જ રહેતા હોય તો પુરાતન લોકોની વાત વગર વિચાર્યું કોણ સ્વીકારે?
સત્યાસત્ય, યોગ્ય-અયોગ્યનો નિર્ણય કરવાનો આવે ત્યારે લોકો બહુ સહેલાં-સગવડિયા ધોરણે ફેંસલો આણતા હોય છે. એક સગવડિયું ધોરણ છે-“આપણાવાળાની વાત સાચી, સામાવાળાની ખોટી.” “આપણને ફાયદો થતો હોય એનો પક્ષ લેવો” એવું ગણિત પણ બહુ પ્રચલિત છે. “જે પક્ષ બહુમતીમાં હોય તે સાચો” એવું ધોરણ પણ જાણીતું છે. “વડીલો કહેતા આવ્યા છે. આગળથી ચાલ્યું આવે છે, માટે સાચું હશે” આવું વલણ પણ કામ કરે છે. શ્રી સિદ્ધસેનને બીજાં ધોરણો તો અસ્વીકાર્ય હોય જ, પણ
જૂનું છે માટે સાચું”, “પ્રાચીન ગ્રંથમાં લખેલું છે માટે સાચું” એ વલણ માટે પણ તેમને અસંમતિ છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
