________________
૮૮ ] સિદ્ધસેન શતક
વિચારહીન વ્યકિત જ કરી શકે.
જુદા જુદા સમયે, સ્થળ-કાળની જરૂરિયાત મુજબ, જુદી જુદી વ્યવસ્થાઓ અમલમાં આવે છે. સમય બદલી જાય છે. કોઈ શાણી વ્યકિત નવી વ્યવસ્થા સૂચવે છે. જેને એક વર્ગ સ્વીકારે છે, બીજો પહેલાંની ચાલી આવતી વ્યવસ્થાને વળગી રહે છે. અથવા એક જ કાળે, સ્થળભેદે જુદી જુદી વ્યવસ્થાઓ આકાર લે છે. કાળક્રમે એ બધી પ્રાચીનની ગણનામાં આવે છે. જુની કહેવાતી અને પરસ્પર મેળ નહિ ખાતી એવી વ્યવસ્થાઓનો એક ઢગલો થાય છે. નવી નકોર વ્યવસ્થાની જરૂર પડે છે પરંતુ પ્રાચીનતાના પૂજારીઓ નવીન વાતથી તો ભડકે જ, પણ પોતાની માન્યતાથી અલગ પડનારી અન્ય જૂની પરંપરાને પણ ધડ દઈને ખોટી કહી દેતા હોય છે. શ્રી સિદ્ધસેન આને જડતા કહે છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
