Page Text
________________
પ્રમાયું છે જ. આમ છતાં સામાન્ય જૈન વર્ગ તો ઠીક, વિદ્વાન વર્ગપણ દિવાકરજીને તર્કવાદી, બુદ્ધિવાદી, ઉદ્દામવાદી કે મંત્રવાદી તરીકે જોતો આવ્યો છે.
બત્રીસ બત્રીસીઓમાંથી એકવીશ બત્રીસીઓ જ હાલ ઉપલબ્ધ છે. ભગવાન મહાવીરનું જીવન, તેમનું શાસન, નિશ્ચય, વ્યવહાર, અનુશાસન, વક્તત્વ, યોગ, વાદ, વિવિધ દર્શનોનો સારસંક્ષેપ–આવો વ્યાપક વિષય ફલક ધરાવતી આ બત્રીસીઓ અર્થધન, મૌલિક અને જીવન તથા ધર્મ સાથે સીધો સંબંધ ધરાવનારી છે. એક કાળે દિવાકરજીની આ બત્રીસીઓએ તથા અન્ય કતિઓએ સમર્થ જૈનાચાર્યો અને જૈન શાસ્ત્રકારો પર ઊંડી અસર જન્માવી હતી. બત્રીસીઓ સ્તુતિ' એવા નામે પ્રખ્યાત હતી અને દિવાકરજી સ્તુતિકાર' તરીકે લોકપ્રિય, લોકવિશ્રત હતા. પાછળથી તા.હા.ની ઉપેક્ષા થઈ છે અને તે એટલી હદે કે તેની હસ્તપ્રતો પણ જૂજ મળે છે. જે મળે છે તે પણ અત્યંત અશુદ્ધ અને અપૂર્ણ છે. આ ઉપેક્ષાનું એક કારણ કલ્પી શકાય એવું છે. કાળની દૃષ્ટિએ ભગવાન મહાવીરથી જેમ જેમ અંતર વધતું ગયું તેમ તેમ શ્રમણવર્ગમાં અધ્યાત્મ અને સાધના પરંપરા ક્ષીણ થતા ગયા. કેવળ બૌદ્ધિકતત્ત્વવિચાર રહ્યો, કદાચ વધ્યો, પણ અંતર્મુખતા અને અધ્યાત્માનુભવમાં ઓટ આવી. પાંડિત્ય, ક્રિયાકાંડ, લોકસંપર્ક કથા–ચરિત્ર, કાવ્ય સાહિત્ય તરફ વલણ વધ્યું. આ સંજોગોમાં દિવાકરજીના મૂળગામી અને ગૂઢ–ગહન સ્તરના ચિંતન પ્રત્યે દુર્લક્ષ થાય એ સ્વાભાવિક છે. એવા સમયગાળામાં તા.કા.ની હસ્તપ્રતોની નકલો કરવાનું પણ ભૂલાઈ ગયું. પછી જીર્ણ અને ખંડિત થઈ ગયેલી તાડપત્રીય કે કાગળની પ્રતો પરથી પ્રતિલિપિ પણ લહિયાઓના હાથે થઈ હશે, જેના કારણે ભ્રષ્ટ અને અપૂર્ણ પાઠો બત્રીસીઓમાં જોવા મળે છે. વિદ્વાન મુનિઓના હાથે પ્રતિલિપિ થઈ હોત તો આટલી અશુદ્ધિઓ તેમાં પ્રવેશી ન હોત.
ઘણા બધા ધાર્મિક/આધ્યાત્મિકતાત્ત્વિક વિષયોનું પ્રાચીન રૂપ આ બત્રીસીઓમાં સચવાઈ રહ્યું છે. બત્રીસીઓમાં આલેખાયેલા વિચારો દિવાકરજીના પોતાના અંગત વિચારો જ હોય એમ માની લેવું યોગ્ય નહિ ગણાય. તે સમયના શ્રમણસંઘમાં વ્યાપ્ત અને પ્રચલિત આચાર-વિચારવિષયક પરિપાટીદિવાકરજીએ આત્મસાત્ કરી જ હોય અને તેમના દ્વારા બત્રીસીઓમાં એ ઊતરી આવી હોય એમ નિશ્ચિતરૂપે કહી શકાય. આથી એમ કહેવામાં કશી હરકત નથી કે આજથી
ઉo
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001182 |
| Book Title | Siddhsen Shatak |
| Original Sutra Author | Siddhasen Divakarsuri |
| Author | Bhuvanchandra |
| Publisher | Jain Sahitya Academy |
| Publication Year | 2000 |
| Total Pages | 256 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Philosophy, & Worship |
| File Size | 8 MB |