Siddhsen Shatak

SR No.: 001182
Original Sutra Author: Siddhasen Divakarsuri
Author: Bhuvanchandra
Publisher: Jain Sahitya Academy
Publication Year: 2000
Total Pages: 256
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati, Philosophy, & Worship
File Size: 8 MB

Page 12

સોળસો—સત્તરસો વર્ષ પૂર્વેની શ્રમણસંઘની આધ્યાત્મિક/વૈચારિક છબી આ બત્રીસીઓમાં સચવાયેલી પડી છે. આજે જૈન વર્તુળોમાં રૂઢ અને પ્રચલિત કે પ્રિય થઈ પડેલી બાબતોની તુલના તેના પ્રાચીન સ્વરૂપ સાથે કરવી હોય તો આ બત્રીસીઓ તે માટેનું શ્રેષ્ઠ અને સુયોગ્ય સાધન બની શકે. બત્રીસીઓમાંના શ્લોકોનું આ 'શતક' તૈયાર કરવા પાછળનો એકમાત્ર આશય બત્રીસીઓની આવી ઉપયોગિતા તરફ આજના પ્રબુદ્ધ મુનિવરો અને સુજ્ઞ વિદ્વાનોનું ધ્યાન ખેંચવાનો છે. પ્રભુ મહાવીરના ધર્મમાર્ગનું ચિત્ર આમાં છે તે આજના કરતાં વધુ નિર્ભેળ હોય એ દેખીતું છે. આજે પ્રચલિત કેટલાંક વિચાર–વલણોની તુલના આ બત્રીસીઓમાંથી ઉપસતા ધર્મમાર્ગ સાથે કરવા જેવી છે. અલબત્ત, એ માટે આ બત્રીસીઓનું સાંગોપાંગ અધ્યયન થવું આવશ્યક છે.
પ્રાચીન સાહિત્યના સંશોધન—સંપાદન ક્ષેત્રે લબ્ધ પ્રતિષ્ઠ અને વરિષ્ઠ વિદ્વાન શ્રી નગીનભાઈ જી. શાહે આ 'શતક'ની વિદ્વત્તાસભર પ્રસ્તાવનામાં દિવાકરજીના અમુક વિચારબિંદુઓની આ દૃષ્ટિએ છણાવટ કરી છે અને કેટલાક મહત્ત્વના સંકેતો તારવ્યા પણ છે. ધૈર્યપૂર્વક આ વિચારણા હજી આગળ ચલાવવી જોઈએ. પ્રભુ મહાવીરના પ્રબોધેલા ધર્મમાર્ગ અને તત્ત્વદર્શનની પ્રાચીન છબી બહાર લાવવા માટે તટસ્થ અને નિર્ભીક વિશ્લેષણ અને તુલનાત્મક અધ્યયનની જરૂર છે. દિવાકરજીએ માત્ર પોતાના કવન દ્વારા જ નહિ, જીવન દ્વારા પણ તત્ત્વગવેષણા અને સંશોધનનું સ્થાન સર્વોચ્ચ છે એમ બતાવી આપ્યું છે. બત્રીસીઓનું આ દૃષ્ટિએ અધ્યયન-પરિશીલન થવું જોઈએ. 'શતક' તો માત્ર નમૂનો છે.
દિવાકરજીની બત્રીસીઓનું વિવેચન કરવું એ એક સાહસ જ ગણાય, પરંતુ દિવાકરજીના બળવાન વિચારો પ્રત્યેના આકર્ષણે આ સાહસ કરવાની પ્રેરણા આપી છે. બત્રીસીઓના અર્થઘટનમાં ઉપયોગી થાય એવી પ્રાચીન સામગ્રી તો છે નહિ. અર્વાચીન સામગ્રીમાં પં. શ્રી સુખલાલજીએ 'સન્મતિ પ્રકરણ'ની ભૂમિકામાં આપેલો બત્રીસીઓનો વિષયપરિચય અને થોડા શ્લોકોનો અનુવાદ તથા નવમી બત્રીસીનુંવિસ્તૃત વિવેચન એ મુખ્ય છે. આ. શ્રી વિજય લાવણ્યસૂરિએ દ્વા.હા. પર સંસ્કૃત ટીકા રચી છે, તે વિસ્તૃત હોવા છતાં દિવાકરજીના આશયને
99